AB 2012 İlerleme Raporu üzerinde çeşitli tartışmalar yapılmış, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış başta olmak üzere AK Parti cephesinden rapora yönelik şiddetli eleştiriler dile getirilmiştir.
Rapor, AB uyum süreci içerisinde yapılan değişikliklerin olumlu yanlarına dikkat çekmesinin yanı sıra, hayata geçirilemeyen “temel hak ve özgürlük”lere vurgu yapması ve aynı zamanda da eksiklikleri dile getirmesi “İleri Demokrasi” açısından ivedilikle üzerinde durulması gereken hususlardır. AB İlerleme Raporunun “temel hak ve özgürlük”lere yönelik uyarı ve eleştirileri kolayca geçiştirilecek ve görmezden gelinecek konular olmasa gerek. Uyarıları dikkate almamak, AB üyeliği konusunda yavaşlama getirmesinin yanı sıra asıl önemi, ülkenin “demokratik”, “özgürlükçü”, “çoğulcu”, “açık toplum” gibi, politikalarıyla da sıkı sıkıya bağlıdır. AB olmazsa “Ankara Kriterleri”ne döneriz söylemine uygun olarak da ileri sürülen eleştirilerin dikkate alınması gerekmektedir.
AB Raporu’nda Aleviler
Raporun genelinde “Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü” konusunda, ibadet özgürlüğüne saygı gösterilmesi temelinde olumlu adımların ve gelişmelerin olmasına dikkat çekilmiş. Sümela Manastırında düzenlenen “Theotokos’un Ölümü Kutsal Ayin”. Van Gölü Akdamar adasında ki Ermeni Surp Haç Kilisesinin ayin törenine açılması olumlu adımlar olarak görülmüş ve desteklenmiştir. Temel hak ve özgürlükler acısından farklı inanç guruplarının, inançlarını özgürce ve açıkça yaşamaları demokratik toplum olma yönünde güçlü ve önemli gelişmelerdir.
Alevi inancını da içeren yeni din kitaplarının hazırlanmasının yanı sıra “din kültürü ve ahlak bilgisi” derslerini zorunlu olması, AİHM Hasan Zengin hakkında ki kararını henüz uygulanmamış olması üzerinde durulan eleştirilerden bazılarıdır. AK Parti iktidarı tarafından başlatılan “Alevi Açılımı”na rağmen. Alevi ibadet yerleri olan “cem evleri”nin kurulması ve ibadethane olarak tanınması önündeki engeller hem hukuki hem de düşünsel olarak hala varlığını güçlü bir şekilde sürdürmektedir.
Her ne kadar dillendirilmese de kimi kamu görevleri “Alevi inancı”na mensup kişiler olmak üzere “Azınlık üyeleri”ne hala kapalıdır. Alevi inancına mensup kişilerin kamu görevinde ayrımcılığa uğramasının raporda yer alması, dillendirilmeyen sorunlardan biri olması nedeniyle önemli bir vurgudur.
Alevi açılımı ve AK Parti
Ak Parti’nin, Ülkenin önemli ve kronikleşmiş sorunlar karşısında resmi söylem dışına çıkarak, harekete geçmesi; “Kürt açılımı”, “Alevi açılımı”, “Roman açılımı” gibi, sorunları kamuoyunun önüne getirmesi ve tartışmaya açması alkışlanması, desteklenmesi ve cesaretlendirilerek teşvik edilmesi gereken bir durumdur. Dillendirilen açılımlar içerisinde AK Parti iktidarını en çok zorlayan konuların başında “Alevi açılımı” gelmektedir. Referansını Sünni/İslam geleneğinden alan kadroların ağırlıkta olduğu siyasi bir partinin, tarihsel olarak da sıkıntılı bir konuyu dillendirmesi paradigma değişimi açısından önemlidir. Ama, AK Parti iktidarının en zayıf ve etkisiz kaldığı alanlardan biri “Alevi açılımı”dır. Açılımın geldiği aşamada, AK Parti içerisinde de güçlü ve aşılması sert bir muhalefetin olduğu yadsınamaz ve yok sayılamaz bir gerçek olarak karşımızda durmaktadır.
Alevi bireylerin yaşamış oldukları sorunların çözümü AK Parti iktidarının tek başına çözüme kavuşturması zor görünmektedir. Çünkü “Alevi açılımı”na, AK Parti iktidarının kendi içindeki muhalefetin dışında, önündeki en büyük direnç “Kemalist/Laik Devlet” anlayışından gelmektedir. Alevi’lerin, “cem evleri”, “ibadet özgürlüğü” gibi, “din ve vicdan “ özgürlüğünce korunan haklı istekleri, “Devrim Kanunları” öne sürülerek sakıncalı ve rejim açısından tehlikeli olarak görülmektedir.
T. C. Anayasa Madde 174. tamda “din ve vicdan özgürlüğü” nün uygulanması ve korunmasını çetrefilli bir duruma getirmektedir. 677 sayılı tekke ve zaviyelerle türbelerin kapatılmasına ve türbedarlıklarla (türbede hizmet edenler) birtakım unvanların men ve ilgasına dair kanun çerçevesinde şekillenen resmi paradigma “din ve vicdan özgürlüğü” önünde engel teşkil etmektedir. AK Partinin bu engeli tek başına aşması imkansız gözükmektedir. Bir yandan “dedelik”, “babalık”, “seyitlik”, “çelebilik” gibi “Alevi/Bektaşi makamları”nı yasaklayan ve “tekke”, “dergah” gibi “Alevi/Bektaşi inanç merkezleri”nin kapatılmasına dayanak olan ‘677 Sayılı Kanunun’, diğer yandan BM Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi, Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi uluslararası sözleşmeler “din ve vicdan özgürlüğü” açısından çelişmektedir.
Burada Alevi derneklerine, kanaat önderlerine ve temsilcilerine büyük görev ve sorumluluk düşmektedir. Mart ayında TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na, Alevi Bektaşi Dernekleri Federasyonu Genel Sekreteri olarak sunum yapan Av. Fevzi Gümüş’ün “677 Sayılı Tekke ve Zaviyeler Kanunu” hakkında, “laiklik de göz önünde bulundurularak değiştirilmesi gerekmektedir” söylemi önemli ve ezber bozan bir yaklaşımdır.
Diğer bir görev de, CHP’ye düşmektedir. Çünkü CHP, resmi ideolojinin savunucusu ve “Kemalist/Laik” çizginin temsilcisi dir. Aynı zamanda da “Alevi” lerin yoğunlukla destek verdikleri bir partidir. CHP’nin, T. C. Anayasa Madde 90’nın içini dolduracak ve “temel hak ve özgürlük”leri hayata geçirecek adımların atılması konusunda daha cesur, kararlı ve samimi olması gerekmektedir. CHP’nin başında “Alevi” kökenli bir Genel Başkan’ın olması aynı zamanda Sünni/İslam gelenekten gelen AK Parti’nin tek başına iktidar olması, “Alevi sorunu”nun çözümü noktasında önemli bir fırsat olabilir.
Belki de yapılması gereken, Uluslararası insan hakları sözleşmelerinde formüle edilen “din ve vicdan özgürlüğü” ilkesi ışığında, 677 Sayılı Kanununun gözden geçirilerek, “Tekke”, “Dergah” ların yeniden açılması, “Dedelik”, “Babalık”, “Çelebilik”, “Seyitlik” gibi makamların önündeki engellerin kaldırılması bir adım olabilir. Bunun için herkesimin ideolojik bagajlarından kurtulması ve cesur olması gerekmektedir.
