Anayasa Uzlaşma Komisyonu yarın ilk toplantısını yapıyor.
Ve hepimizin aklındaki soru şu: Ya uzlaşamazlarsa ne olacak?
Doğrusu, geçmişte yaşadıklarımız, muhalefet partilerinin yaptıkları bazı açıklamalar ve hatta bazı partilerin Uzlaşma Komisyonu’na üye gönderirken seçtikleri isimlere baktığımızda kötümser olmak için çok sebep var.
MHP’nin duruşu meydanda. CHP söylem düzeyinde “demokratik bir anayasa” yapımını savunuyor ama komisyona gönderdiği isme baktığınızda, resmi ideolojinin anayasadan temizlenmesi yönündeki her değişikliğin karşısına dikileceğini tahmin etmek zor değil.
BDP’nin ise -her sabah yeni bir siyasi tutum içinde uyandıklarından- ne yapacağını, nasıl davranacağını bugünden kestirmemiz mümkün değil.
O halde bütün bu heves, umut boşuna mı? Yapılan bütün bu ön çalışmalar, taslaklar, STK’larla toplantılar, parti ziyaretleri, komisyon toplantıları havanda su dövmek mi? Üç gün sonra, tıpkı bir önceki anayasa değişikliği paketinde olduğu gibi, AK Parti yine kendi başına mı kalacak? Ve eğer öyle olursa, yine “AK Parti’nin tek başına yaptığı bu anayasanın toplumsal uzlaşmayla çıkmadığı, dolayısıyla meşru olmadığı” mı söylenecek?
Sonunda büyük bir hayal kırıklığı yaşamaktansa, gerçekçi olmakta fayda var.
Açık konuşmak gerekirse ben bugünlerde neredeyse sihirli bir kavram haline getirilen şu uzlaşma söylemini sorunlu buluyorum. Öyle bir hava yaratılıyor ki, neredeyse tüm partilerin ve toplumun tüm kesimlerinin dahil olduğu bir uzlaşma gerçekleşmeden yeni bir anayasa yapılamaz.
Oysa bu, yanlış olduğu kadar tehlikeli bir söylem de…
Yanlış, çünkü anayasa değişikliği için herkesin onayı gerekseydi, Anayasa’ya nitelikli çoğunluk diye bir madde koymanın ne anlamı kalırdı ki?..
Tehlikeli çünkü böyle bir uzlaşma anlayışının hiçbir şeyi değiştirmemekle, statükoyu aynen korumakla sonuçlanacağı belli ve zaten uzlaşmayı “olmazsa olmaz” sayanların çoğunun muradı da tam bu.
Dolayısıyla, yeni anayasa için bütün partilerin üzerinde uzlaştığı bir platform oluşturmak gibi ideal bir durumun hayaliyle oyalanacağımıza, anayasa değişikliklerinin muhalefet partilerini ve toplumun bazı kesimlerini ikna edemeden, onların karşı çıkmasına rağmen, toplumun büyük çoğunluğu istediği için yapılacağını bir an önce kabul etmekte yarar var.
Peki “toplumun büyük çoğunluğu” dediğimiz şey kendisini nasıl ortaya koyar; nasıl ifade eder? Elbette, en kesin şekilde referandum sandığının ortaya konulmasıyla… Ama oraya gelene kadar, toplum çoğunluğunun iradesinin Anayasa Komisyonu’na yansımasının ve tek tek bütün partileri etkilemesinin başka yolları da bulunabilir ve bulunmalıdır. AK Parti, yeni anayasa çalışmalarında yanına alabileceği en güçlü müttefikin kamuoyu çoğunluğu olduğunu iyi anlamalı ve komisyonda tek başına kalmak istemiyorsa, mutlaka bu kamuoyunu daha etkili kılmanın yollarını bulmalıdır. Uzlaşma Komisyonu’nun AK Partili üyesi Mustafa Şentop’un yaptığı “STK’ların da sürece dahil edilmesi” teklifi bunun yollarından biridir. Başka etkili yollar da bulunabilir.
Bazen toplumun çeşitli kesimlerini temsil eden siyasi partiler, temsil ettikleri kitlelerin fikir-duygu durumunu yansıtmıyor, kendi siyasi çıkarlarını ön plana alıyor olabilirler. O yüzden de uzlaşma aramak mutlaka muhalefetteki siyasi partilerle uzlaşma aramak anlamına gelmez. Böyle durumlarda iktidarlar karşılarında barikat kuran siyasi partileri by-pass ederek doğrudan geniş kitlelere yönelebilir; gereken uzlaşmayı orada arayabilirler. Bugün AK Parti’nin vadettiği anayasayı yapabilmesi için CHP, BDP ve MHP’yle uzlaşmaya değil, onları aşıp onların tabanlarına ulaşmaya ihtiyacı var.
Eğer AK Parti’nin niyeti sadece, “Bakın ben değiştirmek istedim ama izin vermediler” demekse söyleyecek söz yok. Ama gerçekten de demokratik bir anayasa yapmak istiyorsa, o zaman düşündüğü değişikliği topluma mal etmekten ve muhaliflerini toplumun çoğunluğunun gücüyle köşe sıkıştırarak yapıcı davranmaya zorlamaktan başka bir yol yok önünde.
Bakalım bunu ne kadar başarabilecek?..
Bugün, 12.10.2011
