Wikipedia’yı ilk 2005 gibi duydum, henüz yeniydi ve Türkçe kısmını yeni açmıştı. O sıralar yaptığımız çalışmayı bir heyecanla madde olarak girdim (Bir Şehre Dair Kangal). Ondan sonra da en sevdiğim kitapları, yazarları ve memleketimi madde olarak girdim. Tabii kendimi de unutmadım, kendi biyografimi afili bir fotoğrafımla birlikte madde olarak girdim. Aradan biraz zaman geçti, sayfaları kontrol ettim, diğer maddeler duruyor, hatta bazı eklemeler yapılmış, benim yazdığım ilk halinden daha iyi hale getirilmiş ama benim biyografim silinmiş. Mesaj panosuna baktım, bir kullanıcı “ansiklopedik değil” gerekçesi ile maddeyi silmiş. Adam haklıydı, biyografim sadece doğum tarihim, ilkokul, ortaokul ve liseyi nerde okuduğum, sonra hali hazırda okumakta olduğum üniversiteden oluşuyordu, vatandaşın biri de gayet makul bir gerekçe ile silmişti. Saygı duydum, ansiklopedik bir biyografi oluşturana kadar beklemek gerektiğine kani oldum, hayat kaldığı yerden devam etti.
Şimdi Wikipedia dünyanın en itibar edilen bilgi kaynağı. Ansiklopedi devrini kapattı, dünyanın en iyi online ansiklopedisi olarak devam ediyor. Hiçbir yatırım Wikipedia’nın sağladığı güveni vermiyor insanlara, Wikipedia tam bir referans kaynağı oldu.
Peki bu başarının nedeni ne? Diğer bütün unsurlar tali kalmakla beraber, Wikipedia’nın başarısının en önemli nedeni, işleyişinin tam bir “fikir serbest piyasası” şeklinde olması.
Şöyle:
Sitenin baz aldığı, maddelerin girişlerini belirleyen temel kurallar var. Bu kurallar üyeler tarafından geliştirilerek iyileştirildi, yani “yönetim” marifeti değil, serbest tartışma ve girişim özgürlüğünün ürünü. Her üye her madde ve yönerge üzerinde istediği değişikliği yapabiliyor. Maddelerin girişleri hakkındaki yönergeler günün şartlarına göre üyeler tarafından yenileniyor. Bunlara aykırı girişler diğer üyeler tarafından “gerekçelendirilmek kaydıyla” siliniyor, kontrol ve denetim altında tutuluyor. Silinen girdi sahibinin de itiraz hakkı var, gerekçe öne sürüp tartışabiliyor, sonuçta “genelin iyiliği” için hangi argüman kabul görürse madde o halde görünüyor. Sitenin içeriğine yönetim müdahale etmiyor, içerikteki suistimaller, hatalar yine içerik giren üyeler tarafından düzeltilip takip ediliyor; yönetim sadece server işlemleri, sitenin hacklenmesine karşı önlemler ve teknik altyapı gibi işleri yürütüyor.
Şimdi şablonu mevzuun üzerine yerleştirelim:
İnterneti bir dünya olarak düşünürsek, Wikipedia bu dünyanın devletlerinden sadece biri. Fakat en güvenilir, en çok başvurulan, en prestijli ve en değerli devletlerden birisi… Sadece kendi vatandaşlarının değil, komşu devletlerin ve vatandaşlarının da hayatını zenginleştiren adeta bir güneş ülke. Bunu borçlu olduğu şey ise serbest piyasa ve minimal devlet yönetimi. Wiki “en iyi devlet en az yönetendir” lafının canlı ispatı. Bir anayasası var ve bunun altında çeşitli yasalar var. Bu yasalar da vatandaşların müdahalesine, tartışmasına ve değiştirmesine açık, hatta bunları oluşturanlar da vatandaşlar. İç güvenliği bile serbest piyasa hallediyor. Sadece dış güvenliği devlet sağlıyor, onun haricinde yönetime neredeyse karışmıyor, piyasa kendiliğinden doğan bir düzenle üzerinden mutabakatın en yüksek olduğu, herkes için en iyi durumu oluşturuyor.
Sosyalizm nasıl her tecrübe edildiğinde aynı arızaları veriyor ve insanların hayatını mahvediyorsa serbest piyasa da her tecrübe edildiği yerde inanılmaz bir zenginlik üretiyor ve başarılı oluyor. Sosyalizm hayatla mücadele ettiği için her zaman kaybediyor, serbest piyasa ise hayatın kendisi olduğu için her zaman kazanıyor. Tanrıya şükür ki, hayat her zaman galip geliyor.
