Türkiye’de, “yeterli düzeyde kitap okunmadığı” sık sık dile getirilir. Bu düşünce büyük ölçüde yanlıştır buna mukabil “doğru okuma” noktasında bazı problemler bulunmaktadır. Bu yazımızda, profesyoneller için okuma önerileri, başka bir ifadeyle doğru okumanın adımları anlatılacaktır. Okumaya başlamanın ilk şartı amaçların belirlenmesidir. Burada “amaca göre okumak” olarak teorikleştirdiğimiz okumanın içeriğine bakalım.
Genel olarak, amaca göre okuma faaliyeti üç bölüme ayrılır. Her bir bölümde ilkelere dikkat edilerek yapılan okuma verimini en üst seviyeye çıkaracaktır.
Okuma için genel ilkeler, okuma için 3 N kuralını kullanabiliriz: Nerede, Ne zaman ve Nasıl ? Önce; “NE ZAMAN” ? sorusuna yanıt bulalım: 24 saatlik zaman diliminde öğrenme/okuma için en uygun saatler, sabah 10.00- 12.00 ve öğleden sonra 14.00-16.00 arasındadır. Oysa birçok profesyonel çalışan bu saatleri okumak için ayıramaz. Bu durumda en uygun zaman, haftasonu bu saatler ve iş sürecinde, 12.00-13.00 ve 16.00’dan sonraki saatler ve akşam 18.00 -20.00 ile sabah 05.00-07.00 saatleri arasıdır. Bu saatlerin dışında yapılan okuma verimsiz olur. NEREDE OKUNMALI? Okuma faaliyeti, mümkünse iş yeri, ev, çalışma odası gibi mekanlarda ve mutlaka masada yapılmalıdır. NASIL OKUNMALI? Profesyoneller, okuma faaliyetini dikkatli ve özenli yapmalılar, bunun için not alarak okuma, kitaba işaretler koyma indeks oluşturma gibi faaliyetlerle birlikte okumalıdır. “Okuyup geçme” okumanın amaca ulaşmasını engeller. Amaca göre okumanın üç şekline daha ayrıntılı bakalım.
- Yazmak için Okuma
Bir yazım için okuma en çok ihtiyaç duyulan okuma biçimidir. Yazım konusu: Tez yazımı, makale yazımı, kitap yazımı ve diğer edebi yazım biçimleridir. Tez yazımı için okumaya başlamadan bir okuma listesi hazırlanmalıdır. Bu liste danışman akademisyenin nezaretinde şekillenmesi gerekir. Okunacakların ayrıca sıraya konulması yararlı olacaktır. Okuma listesindeki kitap/makale/ tez vb. temin edilmesinden sonra genel ilkelere uyularak okuma faaliyetine başlanmalıdır. Okuma sırasında, mutlaka yazımda kullanılacak notlar, doğrudan veya dolaylı alıntı şeklinde bilgisayarda açılacak dosyalara kayıt edilmelidir. Her alıntının kaynakçası da yine kayıt edilmelidir. Kayıt altına alınmayan ancak yazım sırasında kullanılma durumu olan yerler okuma sırasında okunan kaynağın üzerinde not alınarak işaretlenmelidir. Yazım için okumada tüm sürecin 1/3’nü geçmemelidir. Örneğin 6 aylık planda, okuma için en fazla 2 ay kullanılmalıdır. Okuma listesinde ara vermeden okumaya özen göstermek yararlı olacaktır. Uzun aralar, unutmaya yol açabilir. Okuma listesi bitince, gerekirse ek okuma listesi hazırlanarak kısa sürede aynı yöntemi kullanarak okuma sona erdirilmelidir.
- İş için Okuma
İş için okumada yazım okuması gibi profesyonel çalışanların izlemesi gereken okuma türüdür. Önce, NE OKUMALI? sorusuna yanıt arayalım. Okuma listemizdeki dergi, makale, kitap vb. okuma malzemeleri doğrudan iş ile ilgili olmalıdır. NE ZAMAN OKUNMALI? Okuma ile ilgili uygun zaman dilimleri değişmez ancak iş saatinde okuma yapmak oldukça zordur bu nedenle, işin hafiflediği 16.00’dan sonra, öğle arası saatlerde ve evde akşam ile haftasonu okuma yapılmalıdır. Okuma faaliyeti masa başında, aşağıdakine benzer bir indeksse kayıt yaparak, kalem ile işaretleme yaparak bazı notlar alarak yapılmalıdır.
İndeks örneği:
Yukarıdakine benzer bir indeks kayıt dosyası mümkün olduğu kadar bilgisayarda oluşturulacak bir dosya üzerinden yapılmalıdır. İndeks her kitap vb. için ayrı ayrı yapılabileceği gibi tema veya konu odaklı da yapılabilir. İndekse ek olarak notların da okuma sırasında kaydedilmesi yararlı olacaktır.
- Kişisel Gelişim için Okuma
Kişisel gelişim için okuma, iş, görev ile ilgili olmakla beraber daha ziyade alt/yan beceri ve hobiler için okumayı kapsar. Örneğin, okul psikolojik danışmanının; yaşlı psikolojisi okuması dolaylı bir okumadır. Yine, ikna, koçluk gelişim finansal okur yazarlık gibi okumalar kişisel gelişim amaçlı okumlardır. Hobi öğrenme, geliştirme hedefli okumalar da bu kapsamda değerlendirilebilir. Bu türde okumada, daha az verimli saatlerin kullanılmasında bir sakınca yoktur.
Sonuç olarak, okuma amacının tespiti çok önemli bir adımdır. Bundan sonra verimli bir okuma yapmanın diğer adımlarını izlemek yararlı olacaktır. Önemli olan bir ayda beş kitap okuyup unutmak değil, bir kitap okuyup gerekli not ve kayıtların tutularak okumanın gelişime katkı sunmasıdır.
Elinizden kitap eksik olmasın !!
