Kimler Liberal olmaya daha yatkındır, kimler değildir?
Kişilik, bir bireyin kendisine has düşünce, duygu ve davranışlarının bütünüdür. Bu bütünlük sadece o kişiye ait ve diğer bireylerden kedisini ayıran bir karaktere sahiptir. Değişik kişilik tipleri vardır. Onlara girmeyeceğim. Kendi gözlem ve okumalarım çerçevesinde geliştirdiğim “Liberal Kişilik” kavramı üzerinde konuşacağım…
Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, her liberalim diyen bu kategoriye girmez. Kendisini liberal olarak tanımlayan ya da başkaları tarafından liberal olarak tanıtılan birçok kişinin gerçek anlamda liberal kriterleri taşımadığını görüyoruz. Peki nedir liberal kişiliğin özellikleri?
Öncelikle, anlayışlı ve hoşgörülüdür. Fikir empoze etmek yerine, karşıdakini anlamaya çalışır ve kendisini öyle ifade eder. Esnek ve uyumlu özellikleri vardır. Her kesimden insanlarla oturup konuşabilir. Ön yargıya yer yoktur. İnsanları, yaşam biçimi, inançları ve ritüellerine göre değerlendirmez. İnsan haklarına son derece bağlı, adalet ve barış sevdalısıdır. Liberal kişilik hiç kimseyi yargılamaz, yaftalamaz. Hiçbir konuda arkadaşını, muhatabını zorlamaz. İrade ve gönüllülük ilkesi esastır. Sıkı cemaatsel yaşam biçimini istemez. Teklif eder ama ısrar etmez. Tercihlere son derece duyarlıdır. Bireysel yaşamı başarabilen, kendi kendine yetebilen özellikler taşır. Hiçbir konuda tabusu yoktur, hiçbir faniyi kutsallaştırmaz ve her şeyi tartışmaya açacak öz güvene sahiptir.
Liberal kişiliğe sahip bireylerin hem doğuştan yatkın oldukları hem de yetiştikleri aile, çevre ve kültürel iklimden etkilenerek liberal oldukları düşüncesindeyim. Kişilerin ve toplulukların yaşadıkları olaylar ve travmaların da liberal kişilik geliştirmede önemli rolleri vardır. Tam da burada kimlerin liberal olmada zorlanacakları kimlerin daha kolay liberal olabileceğinden bahsetmek yerinde olur.
Kimlerin Liberal Olması çok zordur?
-Kemalistler
-Marksistler
-Dinciler (Dini yaşamı, kendi anlayış ve yorumuna göre, zorunlu olarak topluma dayatan ve her yolu mübah gören anlayış)
-Faşistler
-Milliyetçiler
-Kollektif, “ideal toplum” düşüncesine sahip diğer bireyler
Kimlerin Liberal Olması Kolaydır?
-Muhafazakârlar
-Sosyal demokratlar
-Ateistler, Deistler
-Kürtler
-Aleviler
-Gayr-ı Müslimler
-Tüm dışlanan, horlanan, ötekileştirilenler
Liberal Kişilik oluşumunda, başka ne gibi kriterler olabilir?
– özgürlüğüne düşkün
– otorite sevmeyen
– Ne kendisinin ne de başkasının, hiçbir konuda hayatına karışılmasından hoşlanmayan
– Kendi kendine yetebilen
– Hiçbir konuda ısrarı sevmeyen
– Yaşamdaki nimetleri ve estetik nüansları seven, zevkleri gelişkin olmak
– Özgüveni yüksek
– Sosyo -kültürel –ekonomik seviyesi düşük olan bireyler için çok önemli olan aidiyetlerin önemli olmaması (bayrak, vatan, din, etnik yapı…)
– Aklı duygunun önüne koyabilen
– Dürüst, ilkeli, ahlâklı, disiplinli olmanın, insan yaşamını kolaylaştırıp, fayda sağladığına inanmak
Yukarıdaki özelliklere sahip bireylerin liberal olması daha kolaydır.
Not: 6-8 Kasım 2015’te Ürgüp’te düzenlenen Liberal Düşünce Kongresinde yaptığım “Kişilikler ve Liberal Kişilik” sunumumun bir kısmıdır.
