Emperyalizm maalesef küresel bir tehdit olmayı sürdürüyor. Özellikle enerji kaynaklarının yoğunlaştığı orta doğuda emperyal güçler yoğun bir rekabet halindeler. Bu durum en çok o bölgelerin halklarına zarar veriyor, ancak bu rekabetin büyük güçlere, sanıldığı gibi çok fazla bir kazanım getirdiğini söylemek de zordur.
ABD’nin orta doğuyu işgaline bakalım. Bush yönetimlerinin politikaları yüz binlerce insanın ölümüne, büyük fiziki kayıplara, yoksulluğa, istikrarsızlığa ve terörizme yol açarken, ABD ekonomisine gerçekte ilave pek bir şey kazandırmış değildir. ABD açısından bazı kazanımlar olsa bile kayıpların büyüklüğü de ortadadır. ABD savunma harcamalarının olağanüstü artışı, son dönem yönetimlerini ekonomik dengeleri yeniden oturtmak adına, küresel çapta çok daha pasif politikalar izlemeye mecbur bırakmıştır. Ayrıca istikrarı geri getirme ve terörle mücadelenin yol açtığı kayıplar da azımsanamayacak ölçüdedir.
Büyük güçlerin yükseliş ve çöküşlerini inceleyen Amerikalı tarihçi Paul Kennedy’in 1990’lı yıllarda ortaya attığı tezi yeniden hatırlamak lazım. Kennedy özetle tarihte büyük güçlerin dünya kaynaklarını kontrol için katlandıkları maliyetin zamanla onun getirisini aştığını belirtmekte ve bu durumun onların ekonomik olarak zayıflamasındaki rolünü dile getirmekteydi.
Rusya’nın Suriye macerası ya da genel olarak emperyal tutumunda ısrar etmesi bu tür bir gidişata yol açabilir. Büyük devlet olma iddiasını sürdürme adına hiçbir işgal fırsatını geri tepmeyen Rusların, bu tutumlarından uzun vadede kazançlı çıkmaları zordur. Çünkü süreç kontrolsüz askeri harcamalara ve onun ekonomi üzerinde getirdiği ağır yüklere dönüşecek ve bu da geriye gidişi tetikleyebilecektir. Körfez macerasında enerjisini tüketen ABD’nin bugün küresel sorunlar karşısındaki pasifliği burayla bağlantılıdır.
Kanlı bir rejimi cansiperane savunan Rusya aslında hiçbir gerçek çıkarının olmadığı bir bölgede pek çok kesimin öfkesini çekmekte ve kıt kaynaklarını heba edip durmaktadır. Suriye bölgesinde Rusya’nın bu operasyonlarla kazanacağı büyük bir şey yoktur! Stalin dönemini hatırlatan bu kör emperyal inat Rus devletini iktisadi açıdan zayıflatmaktadır. Afganistan işgalini hatırlayalım. Burada onca sene süren işgal Rusya’ya –Müslüman kanı döküp onların nefretini çekmekten başka!- ne kazandırmıştır?
Öte yandan uçak krizinin ardından hem Türk hem de Rus ekonomi çevrelerinden yapılan açıklamalar aşağı yukarı ortak endişeleri dile getiriyor. Siyasetçiler farklı telden çalarken, ekonomi çevrelerinin benzer şeyleri dillendirmeleri ilginç değil midir? Mesela Rus Tur Operatörleri Derneğinin Türkiye turlarının iptalinden büyük zarar göreceklerini belirtmesi bile çok şey ifade etmektedir. İktisadi hayatta kayıplar daima çift taraflıdır. Rusya’nın birdenbire ithalat yasakları, gaz kesintisi, tur iptallerigibi tehditler savurmaya başlaması siyasetin çoğu zaman iktisadın mantığını anlayamadığının bir göstergesidir. Bunları yapması halinde Rusya acaba sadece Türkiye’yi mi cezalandırmış olacaktır? Tabi ki hayır. Kendi halkına da en az Türk halkı kadar zarar vereceği açıktır!
Genel bir değerlendirme yapılacak olursa, siyasetin doğru ölçekte ve doğru çerçevede yapılması halinde ulusların refahına katkı yapacağı söylenebilir. Ancak siyaset yapanların öncelikleri halkın refahı yerine şahsi konumları, çıkarları, kendilerinin ya da partilerinin geleceği veya ülkelerinin itibarları (?) vs. olursa, gidişat da farklılaşıyor. Basit siyasi hesaplar uğruna büyük çabalarla elde edilen iktisadi kazanımlar bir çırpıda büyük zarar görebiliyor.
Sonuç olarak büyük çabalarla inşa edilen Türk-Rus ekonomik ilişkileri siyasi gerilimlere kurban edilmemelidir. Uçak krizinin iktisadi yaptırımlara uzanması halinde, bunun kime daha çok zarar vereceği belki belli değildir, ancak iki tarafta da büyük ekonomik kayıplar ortaya çıkaracağı açıktır.
Yeni Yüzyıl, 27.11.2015
http://xn--yeniyzyl-b6a64c.com.tr/makale/emperyalizm-iktisadi-kazanimlari-mahvediyor-226
