Hükümetlerin bir firma ya da endüstriyle bağlantılı olarak fiyat, miktar, giriş ya da diğer faaliyetler üzerine getirdiği düzenlemelerin kaldırılmasına deregülasyon denmektedir.
Regülasyonlar dünyada da Türkiye’de de hala oldukça yaygındır. Sağlık, güvenlik ve etkinlik gibi sebeplerle iktisadi hayat üzerine getirilen bu düzenlemeler sanılanın aksine faydadan çok zarar getirmektedir. Bunun içindir ki, dünyada son dönemlerde taşımacılık, telefon hizmetleri, finansal hizmetler, enerji vb. alanlarda kapsamlı deregülasyonlara gidilmekte ve bunlardan önemli faydalar sağlanmaktadır.
Havayolu taşımacılığı örneği
Türkiye’de uzun yıllar THY tekelinde kalan havayolu taşımacılığında, serbestleştirilme yapıldıktan, daha doğrusu sektördekigiriş kısıtlamaları kaldırıldıktan sonra hızlı gelişmeler yaşandı. Yeni şirketler piyasaya girerken, THY de kendini geliştirmeye başladı. Uçak, sefer ve yolcu sayılarında büyük artışlar oldu. Kargo taşımacılığı önemli gelişmeler kaydetti. Sektör temsilcilerinin verdiği bilgilere göre hem iç hem de dış uçuşlar büyük bir ivme kazandı. Uçuş yapılan yer sayısı hızla arttı. İstihdam edilen personel sayısı ve niteliği gelişme gösterdi.
Bilet fiyatlarının düşmesi diğer önemli bir gelişmedir. Yakın geçmişe kadar çoğu insan için uçakla seyahat erişilmez bir imkândı. Bugün ise o toplumun çok geniş kesimlerince kullanılabiliyor. Üstelik hizmet kalitesinin arttığı da bir gerçektir.
Sektörün önü açıktır. Hızlı gelişme devam edecektir. DHMİ verilerine göre Türkiye’de havalimanlarını kullanan toplam yolcu sayısının 2015 sonu itibariyle % 9,3 artışla 181 milyonu aşması, tüm uçak trafiğinin de % 9,2 yükselişle 1 milyon 832 bini geçmesi beklenmektedir. Kaydedilen büyüme oranları dünya ortalamasının üstündedir.
Türkiye’de sektör hala büyük ölçüde devlet kontrolünde olmasına rağmen, özel girişimin sektöre verebileceği çok şey olduğu açığa çıkmıştır. Rekabet ortamı sektörün sağlıklı gelişmesi için gereklidir. Sektörün her kademesinde özel yatırımların artmasına ihtiyaç vardır.
Bazı özel havayolu şirketlerinin kendi bakım merkezlerini kurduğu biliniyor. Ayrıca nitelikli personel ihtiyacı açısından özel kesimin rol üstlenebileceği alternatifler üzerinde durulabilir.
Şimdi şu soruyu sormak gerekiyor? Sektörün uzun süre devlet tekelinde kalması kime ne kazandırmıştır? Hiçbir şey. Türkiye, sektördeki tekeli devam ettirseydi ne kazanacaktı? Yine hiçbir şey. Büyük ihtimalle yüksek fiyatlar, düşük hizmet kalitesi, üretim yetersizliği vb. sonuçlar sürüp gidecekti.
Deregülasyon hiçbir sektörde geriye gidiş getirmemiştir. Radyo ve televizyon yayıncılığını ele alalım. Baş döndürücü gelişmelerin bu sektörde de yaşandığı görülmektedir. Özel radyo ve televizyonlar mütevazı bütçelerle büyük işler çıkarmaktadır.
Aynı şey eğitim, sağlık, ulaştırma, çevre gibi daha pek çok alan için söylenebilir. Bu sektörlere çeşitli gerekçelerle getirilengiriş engelleri pek fayda getirmemektedir.
Sonuç olarak bir regülasyon cenneti olan ülkemiz için sosyal ve ekonomik hayatı etkileyen bu tür düzenlemelerin tekrar gözden geçirilmesi ve işlevsiz olanların ayıklanması hem toplumun hem de devletin menfaatine olacaktır.
Yeni Yüzyıl, 13.12.2015
http://xn--yeniyzyl-b6a64c.com.tr/makale/deregulasyon-uretkenligi-artirir-443
