Bakalım ne olacak? Özürlüler Kanunu’nun geçici 2. ve 3. Maddelerindeki sorumluluklar bu kadar kısa bir sürede nasıl yerine getirilecek?
***
Her yıl, “Kentleşme Politikası” derslerimde öğrenci arkadaşlara şu soruyu sorarım (Bu egzersizi siz okuyucular da yapabilirsiniz): “Gözlerinizi kapanız. Yürüme sorunu olan birisi olduğunuzu ve ancak tekerlekli sandalyeyle dışarıya çıkabildiğinizi düşününüz. Apartmanından dışarı kadar çıkabilecek kadar kaç arkadaşımız var?” Yıllardır verilen cevapların oranı değişmez. Yüz kişide bir veya iki kişi, “Evet, bizim apartmandan tekerlekli arabamla çıkabilirim” cevabı verir.
“Evet” cevabını aldığım arkadaşlara ikinci bir soru daha sorarım: “Sokağa çıktıktan sonra, sağa veya sola devam ediniz. Ne kadar gidebiliyorsunuz?” Genellikle ilk sokak aralığına kadar gidebiliyoruz, o kadar.
***
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 2. Maddesine göre devletimizin niteliklerinden birinin de “sosyal devlet” olduğu yazılı. Bunun bir gereği olarak Ak Parti iktidarında pek çok alanda toplumsal değişim ve dönüşüm yaşandı. Bunlardan biri de sosyal politikalar alanı. İktidar, bu konuda yaptıklarının reklâmını yapmadı. (Ahlâken belki de iyi yaptı.)
Sosyal politikalar alanındaki gelişmelerden biri de 2005 yılında kabul edilen kısaca Özürlüler Kanunu diye bilinen kanunun çıkarılmasıydı. Kanun çok sayıda yenilik içeriyor ama burada, daha önemli ve güncel gördüğümüz bir noktaya değineceğim.
***
5378 sayılı Özürlüler Kanunu’nun Geçici 2. ve 3. Maddeleri şöyle:
Geçici Madde 2.-Kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmî yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapılar bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlülerin erişebilirliğine uygun duruma getirilir.
Geçici Madde 3.- Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilir.
5378 sayılı Kanun 07.07.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Buna göre yukarıdaki iki maddenin 07.07.2012 tarihinde yürürlüğe gireceğini belirtmek gerekir.
Şimdi soru şu: Etrafınıza bakınız. Muhatap olduğunuz kamu kurum ve kuruluşları, bu Kanunla getirilen yükümlülüklerini yerine getirmişler mi? Dahası, Türkiye’nin nüfusunun neredeyse yüzde sekseninin ömrünü geçirdiği, kalanının da bir şekilde uğradığı şehirlerimizde gerekli tedbirler alınmış mı? Ne yazık ki, az sayıda kamu kurum ve kuruluşu geçici 2. Maddedeki sorumluluklarını, yine az sayıda belediye de geçici 3. Maddedeki sorumluklarını yerine getirmiş gözüküyor.
***
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanımız Sayın Fatma Şahin de –daha önce de- bu tarihe dikkat çekti. Gazetelere ve internet sitelerine baktım. Gereken ilgi gösterilmemiş gözüküyor. Türkiye’nin hâlihazırda çok ciddi bir hesaplaşmaya doğru gittiği şu günlerde “hayata dair” bir mesele önemsiz görülmüş olabilir. Ama zaten hep önemsiz görülen bir konu, tekrar, “yüksek siyaset”in gölgesinde kalabilir. Kalırsa, yazık olur.
***
Bu kadar kısa bir süre kalmışken, Kanunun geçici maddelerinin gereklilikleri yerine getirilebilir mi? Daha gerçekçi bir değerlendirme, bu soruya “hayır” cevabı vermek şeklinde olacaktır. Eğer “az zamanda çok iş yapabilirsek” ne ala.
Bugüne kadarki tecrübelerim bana gösterdi ki: Bu ülkede bir şeyi yapıyormuş gibi gözükmek, her zaman, yapmaktan daha önemlidir. Geçici maddelerdeki sorumluluklar yerine getirilmemiş olursa da, yerine getirilmiş gibi yapılırsa da hakikaten, bu ülkenin hep göz ardı edilen büyük bir kesimine karşı saygısızlık yapmış oluruz.
Rota Haber, 15.02.2012
