Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde Cumhurbaşkanı’nın Özel Kalem Müdürü, Büyükelçi Hasan Doğan Beyefendi tarafından kaleme alınan “İslam Hukuku Açısından Kripto Paralar ve Blokchain Teknolojisi” adlı kitabın tahlili için kendilerini ziyaret ettik. Öncelikle Sayın Büyükelçi’ye bu kıymetli eseri için ve bizlere vakit ayırarak aktardığı kıymetli bilgiler için teşekkür ederim. Ayrıca etkinliği düzenleyen Genç Memur-SEN camiasına da teşekkür ederim.
Öncelikle ifade etmeliyim ki devletin üst mercilerinin bu konu hakkında çalışmış olması ve bu konunun gündemlerinde olması beni çok mutlu etti. Yine de blokzincir teknolojisinin sanal paralardan ayrı olarak incelenmesi, çalışılması ve kullanılması gerektiğini vurgulamam gerekiyor.
Daha evvel Hür Fikirler’de blokzincir teknolojisi üzerine yazdığım yazıda bu teknolojinin nasıl bir mantalite ile çalıştığını açıklamaya çalışmış ve kullanım alanlarına dair örnekler vermiştim. Bu teknolojinin kamu kurumlarında henüz pek bilinmediğini ve herhangi bir alanda uygulamaya başlanmadığını biliyordum. (İnternet üzerinde yaptığım aramada halen herhangi bir alanda kullanılmadığını ve kullanılmasının planlanmadığını gördüm. 09.12.2021) Özel sektörün ise ne durumda olduğu ile ilgili bir bilgim yoktu. Bu süreç içerisinde bir yandan yapılan yeni çalışmaları takip etmeye çalışırken bir yandan da bu teknolojinin ülkemizde bazı özel sektör kuruluşlarınca kullanıldığına tanıklık ettim. Çeşitli firmalar ürünlerinin tedarik zincirini blokzincir teknolojisi ile takip ediyor ve kayıt altına alıyor. Böylelikle olası aksaklıkların nedenini rahatlıkla bulabiliyor ve hızlıca müdahale edebiliyorlar.
Geçtiğimiz aylarda ise bu konuyla ilgili ilginç bir web sitesi keşfettim. Bu web sitesi 2014 yılından bu yana var olan bir siteymiş aslında. Bitnation adlı bu web sitesi blokzincir teknolojisini kullanarak bir “gönüllü ulus” inşa ediyor, topraksız bir ülke iddiasında bulunuyor. Anayasaları var. Vatandaşlık başvurusu alıyorlar ve vatandaşlığınızı kaydediyorlar. Evlenmeyi düşünüyorsanız evlilik cüzdanı oluşturuyorlar, doğum belgesi düzenliyorlar, mülteciyseniz mülteci kimliği düzenliyorlar, anlaşma belgeleri düzenliyorlar ve tüm bunları blokzincir teknolojisi ile kayıt altına alıyorlar. Eğer bu web sitesinin çeşitli ülkelerde tanındığını düşünürsek, “dünya vatandaşlığı” konseptinin yavaş yavaş uygulanma alanı bulduğunu rahatlıkla ifade edebiliriz.
Diğer yandan dünyada yaygın şekilde pek çok hükümetin çeşitli alanlarda geliştirmeye ve uygulamaya koyulduğu blokzincir teknolojisi ile ilgili Türkiye’nin bir stratejisinin olmaması ise oldukça üzücü bir durumdur. Milyar dolarlarca tasarruf anlamına gelen bu teknoloji ile Türkiye’nin artık kamu kurumlarında da tanışması gerekmektedir. Bu anlamda benim önerim, Çin’de 2019 yılından itibaren “noterlik” alanında kullanılmaya başlanan blokzincir teknolojisinin, ülkemizde de noterlik alanında kullanılmaya başlanması üzerinedir. Bir çeşit kayıt sistemi olan noterlik kurumunun, özellikle bazı işlevleri, kolaylıkla blokzincir teknolojisi üzerinden gerçekleştirilebilir ve milyarlarca tl tasarruf imkânı sağlanabilir. Yalnızca tasarruf da değil, şeffaflık, güçlü ve güvenilir silinmez kayıtlar blokzincir teknolojisi ile mümkün olacaktır.
Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin başlangıçta noterlik alanında pilot bir bölge seçerek blokzincir teknolojisini kullanmaya başlaması, bana göre oldukça iyi bir adım olacaktır. Bu kolay adım için Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi umuyorum ki bir proje hazırlayacak ve bu teknolojinin temellerini ülkemizde atmış olacaktır.
Av. Haldun Barış
