ABD’li ünlü isim Elon Mask ve eşi Kanadalı şarkıcı Grimes yeni doğan oğullarına X Æ A-12 adını vermiş. Memleketimizin iddialı, burnundan kıl aldırmayan araştırmacı gazetecileri (yani googlelayıcları) gibi (sizin için) araştırdım ve bu ismin ne anlama geldiği hakkında şunları buldum.
“Müzisyen Grimes X harfinin matematikteki ‘bilinmeyen değişkeni’ temsil ettiğini açıkladı.
Æ, birçok dilde örneğin Japoncada ‘aşk’ anlamında da kullanılıyor. 32 yaşındaki Grimes’in son albümünde ‘4ÆM’ adında bir şarkı da bulunuyor.
A-12 Amerikan yapımı bir savaş uçağı modeli. Ancak silah taşımayan ve sadece hızıyla bilinen uçak. Kanadalı şarkıcı, A’nın aynı zamanda en sevdiği şarkı olan ‘Archangel’i temsil ettiğini söyledi.”
Bu komik gibi görünen olay muazzam felsefî tartışmalara yeniden bakmaya zemin ve gerekçe oluşturuyor.
Çocuk anne babanın malı mıdır? Anne baba çocuğuna istedikleri gibi muamele edebilir mi? Çocuk üzerinde ebeveyn mi yoksa kamu otoritesi mi (devlet mi) daha çok hak ve yetki sahibi olmalıdır? Çocuklar devlete karşı korunmalı mıdır, korunmalıysa kim koruyacaktır? Çocuklar anne babaya karşı da korunmalı mıdır, korunacaksa ne zaman, hangi durumlarda ve kim tarafından korumalıdır? Anne baba çocuğuna istediği ismi verebilir mi? Bu isimler arasında genel ortama, kültüre, ahlâka aykırı, anlaşılmaz veya telaffuzu imkânsız, çocuğu ilerde zor veya komik durumlara düşürebilecek isimler de yer alabilir mi?
He meseleyi hemen çözmeye hazır, elinde sihirli formüller ve teorilerle ortalıkta gezinen zıpır radikaller tüm sorulara -hatta henüz sormadıklarıma, belki hiç sormayacaklarıma- daha şimdiden cevap verdiğini zannedebilir, ama meseleler o kadar basit değil. Buna benzer tartışmalar daha önce de olmuştu. Meselâ bir anne babanın çocuğuna şeytan ismini vermesi kabul edilebilir görünmüyor. Keza çocuğa x, Hınzır, (kusura bakmayın) Su, Masal, Devrim, Revolution, Cumhuriyet veya, Karekök, A2xy% gibi isimler vermek de makul bir tercih gibi durmuyor.
Şu söylenebilir, anne baba istediği ismi verir, çocuklar reşit hâle gelince isim değiştirebilir. Ancak, isim o gün gelene kadar ortaya bir maliyet çıkaracağı gibi belli bir yaştan sonra isim değiştirmenin de bir maliyeti olacaktır. Değiştirilmesi kesin isim niye verilir?
Kaliforniya eyaletinin yasaları “Elon’dan olma Grimes’den doğma” bebeğe X Æ A-12 adının verilmesine engel teşkil edebilirmiş. Eğer öyleyse bu bir özgürlük ihlâli midir? Yoksa kanun genel bir kural olduğu, bu kuralın kimi nasıl etkileyeceği önceden bilinemeyeceği ve insanlar onun tarafından engellenmekten kaçınabileceği için, bir özgürlük ihlâli sayılmaz mı? Meselâ Hayek ikinci çizgiye daha yakın duracak ve bu tür isimlendirmeleri yasaklayan kanunların özgürlük ihlâli yaptığını düşünmeyecektir. Hayek’in sol, Marx’ın ise sağ kulağı ağır işitirdi. O zaman öbür tarafa dönelim: Marx bu işe ne derdi? Marx insan karakterini şekillendiren şeyin sosyal çevre olduğuna inandığına göre sosyal çevreye aykırı bir isimlendirmeye yanlış olduğunu düşünüp karşı çıkar mıydı? Bu muhafazakâr bir tavır olur muydu olmaz mıydı? Yeri değil ama merak işte, sosyalistler niye muhalefetteyken “ilerici” ve değişim taraftarı fakat iktidardayken “gerici” ve değişim karşıtı oluyor? Oakeshott mu daha muhafazakâr yoksa Marx mı?
İnsanlara isim vermek yerine numara vermek daha doğru olabilir mi? Vatandaşlara kimlik numarası verilen (Türkiye gibi) ülkelerde devlet biz vatandaşları zaten isimlerimizden ziyade numaralarımız üzerinden takip ettiğine göre bunun sosyal hayatta da yansıması nasıl olurdu? “Bakar mısınız, sayın… af edersiniz kimlik numarası yaka kartınızı göremedim…”
Aman canım, bunlarla kim uğraşacak! Bence en iyisi bizim apartmandaki iki-üç kişiyi “götürecek” hazırlıklar yapmakla veya bizim partiyi iktidara taşıyacak silahlı direniş grupları kurmakla ilgilenmek. Araştırmacı gazetecilerin işi ise, meşrebine göre, elbette Google hazretlerinden yararlanarak, iki üç kişiyi “götürmenin” veya partimizi iktidara getirmek için “silahlı çeteler” kurmak gerektiğinin aslında hiç söylenmediğini ispat etmek. Gerisi boş.
