Fatih’te, 6-11-2019 tarihinde 4 kardeşin toplu intiharı kamuoyunu derinden sarstı. Yakınlarının polisi araması sonucu eve giden polisler kapının üstünde “Dikkat siyanür var, polisi arayın, içeri girmeyin” notuyla karşılaştı. Polis ekipleri kilitli kapıyı açıp içeri girdi. Ekipler, evde hareketsiz yatan Cüneyt (48), Oya (54), Kamuran (60) ve Yaşar Y. (56) isimli dört kardeşin hayatını kaybettiğini belirledi. Yapılan incelemede kardeşlerin kanında siyanür bulundu.
“Olayın ardından polisin bilgi alışverişinde bulunduğu ve ihbarı yaptığı belirlenen mahalle bakkalı Yusuf Deniz, kendisinden alışveriş yapan yetişkin kardeşleri 15 yıldır tanıdığını belirtti. En son cumartesi günü kardeşlerden müzik öğretmeni olan Oya Yetişkin’in kendisinden alışveriş yaptığını, salı günü de kendilerini telefonla arayıp cevap alamayan bir arkadaşlarının gelip sorması üzerine de hemen 155 polis imdat hattını aradıklarını söyledi.
Deniz, “Kendi hallerinde bir yaşam süren dört kardeş de aynı evde yaşıyorlardı. 4’ü de bekardı. Yalnız sıkıntıları, maddi sıkıntıları vardı. Başka kimseleri yoktu. Kardeşlerden biri müzik öğretmeniydi, erkeklerin küçüğü de kuryelik yapıyordu, diğerleri ise çalışmıyordu. En son müzik öğretmenliği yapan Oya Yetişkin cumartesi alışveriş yapmaya geldiğinde bana ‘Maaşıma haciz koydular’ demişti” şeklinde polise bilgi verdi. Bakkalın yanı sıra apartmandaki komşu ve mahalle sakinlerinden de bilgi alan polis, 4 kardeşin şu ana kadar akrabasına ulaşamazken, son dönemlerde ağır bir ekonomik kriz içerisinde bulundukları ve psikolojik tedavi gördüklerini de tespit etti.”
Fatih’teki 4 kardeşin intiharı, 2011 yılında Kahramanmaraş’ta yaşları 22 ile 33 arasında değişen 2’si kız 4 kardeşin, kendilerini iple tavana asarak intihar etmelerini akıllara getirdi.
Kahramanmaraş’ta 4 kardeş annelerinin ölümünün ardından psikolojik sorunlar yaşadığı için babalarına ait bağevinin farklı odalarında kendilerini tavana asarak intihar etmişti.
Kamuoyunda uzun süre yer alan olayın ardından “anneye hastalık derecesinde düşkünlük” çıkmıştı. Anne ve babaları ayrı yaşayan, sosyal çevreleri olmayan 4 kardeş, “Annemiz ölürse biz de ölürüz” düşüncesiyle hayatlarına son verdiği iddia edilmişti.
Annelerinin ölümünden sonra 2 kez daha toplu intihar girişiminde bulunan kardeşler, avukat babaları Necdet Sağocak’ın kendilerini bağevinin bahçıvanı tarafından takip ettirmesinden rahatsız oluyordu. Olay günü baba Sağocak, “İntihar ederseniz işte o zaman anneniz ölür” diye mesaj atmıştı. Bu mesaja sinirlenen 4 kardeşin, telefonlarını kırıp intihar ettikleri iddia edilmişti.”
Toplu intiharlar, toplumu derinden sarsan, şok etkisi oluşturan eylemlerdir.
Tarih boyunca toplu intiharlara rastlamak mümkündür.
Savaşlarda düşmana teslim olmamak için, dini, felsefi bir grubun, bir tarikat mensuplarının da çeşitli gerekçelerle toplu intihar ettiklerini biliyoruz…
Peki, insanlar neden topluca intihar eder?
Öncelikle intihar davranışının dinamiklerine bakmak gerekir.
İntihar kişinin kendi bedenine, bütünlüğüne yönelmiş bir saldırganlık dürtüsüdür.
Her intihar davranışında ölme, öldürülme ve öldürme bileşenleri vardır.
Savaş ortamlarında öldürme ve ölme yaygın olduğundan, intiharlar azalır.
Ekonomik çöküş ve aşırı ekonomik refah dönemlerinde intiharlar artar.
Sosyo ekonomik kültürel düzeyi düşük çevrelerde cinayetler yaygınken eğitim ve refah düzeyi yüksek çevrelerde intihar yaygındır.
Bireysel intiharlar, başta depresyon, şizofreni, alkol ve madde bağımlılığı, gençlik dönemi bunalımları gibi ruhsal sorunlarda sıktır.
Ani, şok edici ve onur kırıcı bir davranışa maruz kalmak, aldatılmak, ticarî bir iflas, başarısızlık gibi bazı durumlarda da intiharlar görülebilir. Herkesin önünde öğrencinin azarlanmasi, dayak atılması, sevgilinin ani terki gibi durumlarda da ani intiharlar olabilir…
Toplu intiharlar hangi durumlarda ortaya çıkar?
2011’de Kahramanmaraş’taki 4 kardeşte olduğu gibi aile dağılması, sevgi ve şefkat eksikliği; bu duygusal boşluğun bir ebeveynle veya bir başka obje ile doldurulması, yaşama onunla tutunması ve o objenin “yok” olmasıyla boşluğa düşen bireyler topluca intihar edebilir. Sosyal desteklerden mahrum, tamamen birbirine tutunan, adeta simbiyotik yaşam süren bireyler, ani travmalar ve kayıplar karşısında topluca refleks verebilirler…
Ve de kaybettikleri o sevgi objesiyle birleşmek icin , “onun yanına” topluca gitmeyi tercih edebilirler…
Diğer bir toplu intihar nedeni?
Fatih’teki ailede olduğu gibi; hem çevre yoksunluğu, hem de ciddi işsizlik ve ekonomik yoksunluktur…
Bu durum, beslenme, barınma, ısınma, sağlıklı olma, dışarı çıkma gibi sosyalleşme imkânlarını ciddi manada kısıtlar.
İçine dönen ve depresif bir atmosfere maruz kalan aile bireyleri, topluca yaşamın anlamını yitirip intihar edebilirler…
Toplu gibi görünen ve belki de hiç aydınlatılamayan bazı intihar olgularında da şu neden olabilir:
Aile bireylerinden biri ya da bir grup mensuplarından biri ya da birkaçı ağır bir depresyona girebilir. Dünya acı ve ıstırap yeri gibi algılanır. Ölümün bu acıya son vereceği düşünülür. Lakin “sevdiklerinin de” bu acımasız dünyada kalmasına “Gönülleri el vermez” bu nedenle onları da “beraberinde kurtuluşa” götürürler…
Bu davranış , doğum sonrası ağır depresyon yaşayan annelerde daha çok görülür. Ağır depresyona giren kadın, yaşamdan hiçbir tad alamaz ve aşırı ıstırap ve acı çeker. Evladına da bakamaz. Onun da bu dünyada acı çekmesini istemediğinden beraberinde “götürür”.
Toplu intiharlarda bir başka neden de akıl hastalığı olabilir. Psikoza giren birey ya da psikozu paylaşan gruplar kulaklarına gelen ve intiharın kurtuluş olacağı ya da Allah’ın onları çağırdığı, ya da sevdiği birinin onları yanına çağırdığı şeklinde bir sesle halüsinasyon görerek intihara sürüklenebilirler.
Bir kişi halüsinasyonu ve hezeyanları nedeniyle önce birlikte yaşadıklarını sonra kendisini öldürebilir. Eğer akıl sağlığı bozulmuşsa ve “herkesi” öldürüp sonra da kendisini öldürmesi yönünde bir “emir alıyorsa”, bunun “cennete” gitme aracı olduğu şeklinde bir hezeyanı oluşmuşsa bu da toplu gibi görünen intihar davranışına yol açabilir…
Bazen de tarikat liderlerinin, farklı bir gezegende yeni bir hayat kurmaları için, topluca ölmeleri gerektikleri telkini de bu davranışa yol açabilir…
Neticede, toplu intiharların birden çok dinamiği mevcuttur. Çok yönlü araştırıp incelemek gerekiyor…
Dr. Nihat Kaya
Psikiyatrist
Biruni Ün . Tıp Fak.Öğ. Görevlisi
