Sosyalist ülkeler
Komünist partinin siyasal tekelinde yönetilen komünist Çin, eski sosyalist KGB’li Putin’in Rusya’sı, modern totaliterizmin kalesi Kuzey Kore, sosyalistlerin romantik hayallerini kaplayan Küba, sosyalistlerin en büyük umutlarından ABD’de Demokrat Parti, ABD’yi sosyalist politikalar doğrultusunda yönetmesinden gurur duyan Obama, Meksika’nın sosyalist olmasıyla övünen yeni başkanı, batmış durumdaki Venezuela, 2000’lerin başarısız, enerji dahil önemli sektörleri devletleştiren sosyalist devlet Arjantin, son zamanlarda ön plana çıkan ve iş başına gelirse hangi sektörleri devletleştireceğini bir bir açıklayan İngiliz İşçi Partisi, Kuzey Avrupa’nın bitmek tükenmek bilmeyen sosyal demokrat sosyalist devletleri, Fransa’nın bir önceki sosyalist başkanı Hollande, Yunanistan’ın sosyalist başbakanı Çipras, Avrupa Birliği’nin bitmek tükenmek bilmeyen devletçi regülasyonları… Bunlar özgürlükçü liberal kapitalist ülkeler, devletler ve siyasetçiler mi? Liberal-kapitalist siyaset burada nerede duruyor?
Dünya böyleyken Türkiye’ye de bakmamız gerekiyor. İktidarda muhafazakâr-islamcı olan ama özellikle ekonomide serbest piyasacı olduğunu söyleyen bir parti ve başkan var. Serbest piyasacı olduğunu söylüyor ancak ülkede gerçek bir özel okul yok. Sağlık devlet tekeli ve kontrolü altında – kimse göstermelik “özel” hastaneleri özel hastane zannetmesin-. Güvenlik sağlayıcılığı devlet tekeli altında. Özel hukuk sistemi yok. Altyapı ve ulaştırma alanları devlet oligopollerinin elinde. İnşaat üretimini doğrudan gerçekleştiren veya devlet dışı üretimlere garanti veren bir devlet. Çeşitli alanlarda tavan ve taban fiyat uygulamalarını zorla yaptıran devlet. Vergilendirmeler konusunda sosyalist politikaları bile aratacak düzenlemeler. Meslek dallarına girişleri engelleyen ve özellikle hukuk alanında tekel konumunda bulunmaktan rahatsızlık duymayan bir iktidar. Her türlü kısa, orta, uzun vade ekonomik planlamaları yapan bir bürokrasi. Merkez bankasının devletin doğrudan bir parçası olması… Liberal politikaları burada görebilen var mı?
Ana muhalefette doğrudan sosyalist olduğunu doğrudan söyleyen, seçildikten sonra ilk iş sosyalist enternasyonele gidip yoldaşlarını selamlayan ve iktidarda olduğu takdirde hangi sosyalist politikaları uygulayacağını çekinmeden söyleyen bir muhalefet partisinin başkanı. Seçimler öncesinde en önemli vaat olarak nasıl daha fazla devleti getireceğini sürekli söyleyen bir parti. “Özel sektörün” nasıl azaltılacağını ve devlet denetim ve kontrollerinin artırılacağını söyleyen ana muhalefet partisi “kadroları”. Özünde tek politikası kollektivist milliyetçilik olan bir milliyetçi parti MHP. Pragmatik bir yaklaşımla ideolojilere bakan MHP’nin devletçi uygulamaları ne kadar istediğinin açık seçik ortada olması. Stalinist-sosyalist-komünist-komüniteryen PKK’nın şimdilerdeki basın sözcüsü gibi çalışan kendilerince Kürt muhalefeti olan HDP ve HDP’nin tek siyaset ve ekonomi politikası olan sosyalizm. Yoksa muhalefette de mi liberal-kapitalizm yok?!
Sosyalist politikalar
Dünya gündeminde olası veya olmakta olan ticaret savaşları var. Ticaret savaşları özgür ve liberal-kapitalist ülkeler arasında olur mu? Elbette olmaz. Liberal-kapitalist ticarette taraflar arasında gönüllülük esasına dayanan bir bakıma değer alışverişi vardır. Ancak siz özgür bireylerin elinden ticareti alır da devlet tekeline verirseniz orada problemler rahatlıkla ortaya çıkar. Ortaya da çıkmıştır. Çok geriye gitmeyelim. 20. y.y bize devletçilik temelindeki sosyalist ekonomi politikalarının oluşturduğu çatışma durumlarını defalarca anlattı. Bütün bir soğuk savaş döneminde ekonomik özgürlükler sadece sosyalist blokta kısıtlanmadı. Batı bloğunda da ekonomi devlet kontrolleri altındaydı. Soğuk savaş süresince güvenliğin özel güvenlik aygıtları tarafından sağlanması gerektiğini liberteryenler dışında kim söyledi? Soğuk savaş bitti, geriye sosyal devlet politikaları geliştirmek hevesindeki devletler ortaya çıktı. Bunlar özellikle doğu ve kuzey Avrupa bölgelerinde kendilerini gösterdi.
Dünyada küresel şirketlerin veya sosyalistlerin çok sevdiği dille siyasete “sermaye’nin” hâkim olduğu varsayılıyor. Varsayılıyor ancak nedense dış politika yapımında gündem sürekli olarak devletler tarafından belirleniyor. Belirlenen gündem doğrultusunda politika yapımı da devletlerin tekeli altında. Bugün kim doğrudan ABD’nin Çin ile ilişkilerini gerçekleştirmede Trump’tan daha kuvvetli durumda? Sanki tek bir aktörmüş gibi anlatılan “sermaye” Türkiye’de Tayyip Erdoğan’dan daha mı güçlü? Bu sermaye Türkiye’ye serbestçe gelebiliyor mu? Bu olup olmadığı belli olmayan sermaye, yatırımlarını devlet tehdidi altında olmadan güvence içinde kullanabiliyor mu? Ortadoğu’ya bakalım. Arap sosyalistlerin veya İslamist sosyalistlerin, Suriye, Irak, Mısır, Libya’da etkili olmadıkları siyasal alan kaldı mı? Arap milliyetçiliği ile sosyalizmi birleştiren Baas’ın Suriye’de yaptıkları ortada değil mi? Liberal-kapitalist politikaları buralarda bulmak neden bu kadar zor? Hani kapitalist emperyalizmin Ortadoğu’daki oyunları?
Dünyada hâkim siyasal kültürün sosyalist olduğu ortada. Liberal-kapitalistlerin sesi sosyalistlerinki kadar çıkamıyor maalesef. Türkiye veya dünya. Durum çok da farklı olmuyor. Kamusal ve toplumsal çıkarlar bireylerin önüne geçiyor. Siyaset neredeyse toplum ve toplumsallaşmanın içine hapsediliyor. Olanla da yetinilmek istenmiyor. Daha çok devlet kontrolü ve düzenlemesi isteyenlerin sesi sürekli ön planda oluyor -ifade hürriyeti açısından seslerini istedikleri gibi çıkarabilirler elbette-. Bireyselleşme değil kollektif çıkarlar siyasetin odak noktası haline getiriliyor. Devletler çocukların zihninden tutun ölmüş insanlar üzerinden bugüne taşınan politikaların günün çıkarlarını oluşturması açısından kullanımına kadar pek çok alanda düşünsel bir tekeli işletmekten geri kalmıyor. Küresel politikalarda iyi ne varsa altruist ahlâkı benimseyenlerin, kötü ne varsa emperyalist sermayenin oluyor. Sonra da sosyalizmin çökmüş olduğunu mu kabul etmemiz gerekiyor? Özgür bireyin etrafını sarmış olan sosyalizmi fark etmek bu kadar zor olmasa gerek.
13 Kasım 2018
