Cumhurbaşkanı Erdoğan G-20 Zirvesi’nde düzenlenen Emek-20 ve İş-20 Oturumu’nda bir konuşma yaparak aşağıdakileri söylemiş:
“Ben de işverenlere tavsiye ediyorum. Biraz az kazanın, kazandıklarınızı dar gelirli insanlarla paylaşın. Bunu bir defa başarmamız lazım. Neden? Fakiri tahrik etmeyelim. Ve paylaşımcı anlayışı hayatımıza egemen kılalım. Buradan bir şeyi vurgulamak isterim. Hepimiz ölüp gidiyoruz, paraları beraber götürüyor muyuz? Beraber gelmiyor. Onlar bu dünyada kalıyor. Arkada vârisler bunu paylaşacak. Gel bunu işçinle bir kısmını paylaş, ondan sonra da gök kubbede hoş bir seda bırak. Öldükten sonra da ‘Sorma, bizim öyle bir patronumuz vardı ki gerçekten işçisinin hakkını çok ciddi manada gözetir, maaşını da iyi bir konumda verirdi’ desinler. Asıl olan burası. Bunu başarmamız lâzım.”
Çok hoş ve her insanın seveceği sözler. Nitekim, siyasî yelpazenin farklı yerlerinde bulunan birçok yazar Erdoğan’ın görüşlerine katıldı. Bana çoğu zaman popüler görüşlere karşı çıkmak düştüğü için bu sözlere itiraz edeceğim.
Erdoğan’ın açıklamaları uzun vadede herkese, özellikle de fakirlere zarar verecek bir ekonomi felsefesini yansıtan ifadeler. İnsanların iktisadî davranışlarına bu görüşler rehberlik edecek olursa ortaya çıkacak sonuç artan fakirlik ve kaybedilen toplumsal refah olacaktır.
İnsanlar iktisadî davranışlarını –üretim, tasarruf, tüketim, yatırım vs.- müşevviklere göre gerçekleştirir. Kazanma arzusu en başta gelen müşevviktir. Fakir zengin, tahsilli tahsilsiz, işçi köylü her insan kazanmak için çalışır. İnsanların çok kazanmak istemesi bir kusur, kabahat değildir. Ayrıca diğer insanlara zarar da vermez. Her insan bu güdüye sahiptir. Böyle olmayıp bazı insanların çok kazanma peşinde koşmasına izin verilirken diğer insanlara verilmeseydi, çok kazanma arzusu gerçekten zararlı olurdu. Ekonomiye siyasî müdahaleler çoğu zaman tekeller ve imtiyazlar yaratma yoluyla bunu yapar. Çok kazanma arzusu birçok erdemi yaratır. Çalışkanlığı, tasarruflu olmayı, maliyet etkin üretim yapmayı, ihtiyaçları ve talepleri keşfedip/tahmin edip gidermeye çalışmayı, akıllı işletmeciliği teşvik eder.
Kazanma arzusu insanın doğasının ve içinde yaşadığı eko-sistemin sonucudur. Asla yok edilemez. Edilse de zararlı olur. Çok kazanmak istemeyen insanlardan müteşekkil bir toplum fakir kalmaya mahkûmdur. İnsanlar sadece kendileri için değil çocukları için de kazanmak ister. Bir noktadan sonra bunu da aşar ve başarının peşinden para için değil başarının kendi hatırı için koşar. Müteşebbislerdeki bu arzu, hırs onları toplumun hizmetkârına çevirir.
Ekonomik kalkınmanın en önemli unsuru sermayedir. Sermaye beşerî sermaye ve maddî sermaye olarak ikiye ayrılabilir. İşçilerin becerisinin artması da müteşebbisin çevresinin genişlemesi ve iş kurma/yürütme kabiliyetinin zenginleşmesi de beşerî sermayeyi artırır. Maddî sermaye ise günlük lisanla paradır ve tasarrufla ortaya çıkar. Çok kazanan insanların sermaye biriktirmesi ihtimâli daha fazladır. Sermaye birikimi olmadan büyük teşebbüslere girişilemez. Bu yüzden, müteşebbislerin sermaye biriktirmesi sadece kendilerine değil tüm topluma fayda sağlar.
Üretim yapan müteşebbis çalıştırdığı emekçilere hasıladan zaten pay verir. Bunu yapmazsa onları işinde tutamaz. Yani paylaşım kaçınılmazdır. Üretim ve dağıtım ayrı ayrı değil birlikte vuku bulur. Piyasada satılan bir ürünün parasal karşılığından ham maddeye de, emeğe de, sermayeye de, müteşebbise de pay çıkar. Emekçilere marjinal katkısına bağlı olarak ücret ödenir. Hiçbir müteşebbis, bu gerçeği değiştiremez. Değiştiririm diyen iflasa sürüklenir. Bu da tüm topluma zarar verir.
Fakirlik sorunu da zenginlerin varlığını fakirlere “cömertçe”, karşılıksız dağıtmasıyla çözülemez. Fakirliği ekonomik büyüme azaltır. Ekonomik büyüme ise en başta çok kazanma arzusuyla sermaye biriktirmeye bağlıdır. Kefenin cebi olmadığına göre bu sermaye her hâlükârda dünyada kalır ve insanların hizmetinde kullanılmaya devam eder.
Yeni Yüzyıl, 20.11.2015
