Rusya ile yaşanan gerilim artık ekonomik yaptırımlara uzanmış durumda. Rus yönetiminden gelen sinyallere bakılırsa bunların kapsamının dar olmayacağı açığa çıkıyor. Gözü kararan Rus yönetimi kendi ülkesinden gelen aykırı seslere bile kulak asacak gibi durmuyor.
Ekonomik ve ticari yaptırımların neler getireceği izlenen politikaların seyrine bağlı. Görünüşe göre, gidişatı, Rus yönetiminin, yaptırımları ne ölçüde ve ne kararlılıkla uygulayacağı ve Türkiye’nin hangi mukabil tedbirler alacağı belirleyecek.
Rus yönetiminin tedbirlerine giderek artan bir yoğunlukta eleştiriler yükseliyor. Kayıplar gün yüzüne çıkmaya başlayınca aykırı sesler daha da net duyulmaya başlanacaktır. Dünya petrol fiyatlarının düşmesi ve Batıyla olan gergin ilişkiler Rus ekonomisini zaten zor koşullara itmişti. Dolayısıyla Türkiye ile ilişkilerin bozulması Rus ekonomisine bir şey kazandıracağa benzemiyor.
Bu yüzden çeşitli kesimler, yaptırımların Türkleri olduğu kadar Rusları da vuracağını söylüyor. Kimileri yapılanı kendi ayağına kurşun sıkmak olarak görüyor. Kimileri de Türkiye için kayıpları telafi etme alternatiflerinin daha çok olduğuna vurgu yaparak, Rusların daha fazla zarar göreceğini söylüyor.
Ticaret tarihi Rusya’nın tutumunu değerlendirmek açısından birçok vaka sunmaktadır. Öncelikle tarihte ticari faaliyetleri daraltmaya dönük hemen her girişimin genel refaha –dünya ekonomisine- zarar verdiğini ve dolayısıyla bu girişimlerden, onları planlayanların da olumsuz etkilendiğini belirtmek gerekir.
Birinci Dünya Harbinden sonra ortaya çıkan korumacı ve müdahaleci tedbirleri ele alalım:
Harpten sonra uluslar arası ticarete getirilen sınırlamalar, devletlerin mukabil adımlar atmasıyla yaygınlaşmış ve dünya ticaretinde daralma yaşanmıştı. Neticede tüm dünyada hem üretim hem de gelir seviyesinde düşüşler oldu. Sonuçlar, ekonomik milliyetçiliği savunanları haklı çıkarmadı.
Bu tarihlerde ABD’de kabul edilen tarife yasasının sonuçları özellikle vurgulanmaya değerdir. 1930’da çıkarılan ve tarife oranlarını yaklaşık yüzde 50 oranında artıran Smooth-Hawley yasası, ABD’de üretim ve istihdamı artırma amacını gütmekteydi. Çok sayıda iktisatçı, Başkana yasayı onaylamaması yönünde çağrı yaptı, ancak Başkan onları dinlemedi. Ardından diğer ülkelerin misilleme yapmalarıyla dünya ticareti daraldı. ABD’de üretim ve istihdam düştü. Tarife gelirleri azaldı. Dış ticaretten gelen kazançlar önemli ölçüde kayboldu. Borsada ciddi düşüşler yaşandı. Böylece Büyük Buhranı çok daha kolay ve az maliyetle atlatabilecek olan ABD, halkının menfaatine olacağını düşündüğü politikalarla önemli kayıplar yaşadı. Ayrıca depresyon diğer bazı hatalı tedbirlerle birlikte daha uzun süre devam etti.
Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Ancak hepsinde benzer sonuçlarla karşılaşıyoruz. Arkasında siyasi rekabetin, baskı gruplarının ya da benzer faktörlerin olduğu bu tür uygulamalar niyetlenmeyen sonuçlara yol açmaktadır. İktisadi mantığı olmayan bu politikalar, sadece başka ülkelere zarar vermemekte, tüm tarafların kaybettiği bir sürece yol açmaktadır.
Şimdi Rusların attığı adımların benzer sonuçlar ortaya çıkaracağını kestirmek zor değil. Rusya için, bu kontrolsüz tedbirler, uluslar arası yatırımcılar açısından bir güvenirlilik sorunu da yaratabilecektir.
Netice olarak Rus yöneticilerin bu yanlıştan bir an önce dönmeleri herkesin faydasınadır. Değilse ne mi olur?
Keskin sirke küpüne (de) zarar verir!
Yeni Yüzyıl, 06.12.2015
http://xn--yeniyzyl-b6a64c.com.tr/makale/rus-yaptirimlarinin-muhtemel-etkileri-338
