7 Şubat günü uzun menzilli füze denemesi yapan Kuzey Kore (KK) dünyadaki en ilginç- daha doğru deyişle en tuhaf- ülke.Dünyaya tamamen kapalı iki ülkeden biri. Sosyalist rejime sahip ve bir hanedan tarafından yönetilmekte. Hâlihazırda başında üçüncü nesil Kim bulunuyor. Tabiî, hemen tahmin edilebileceği gibi, devlet başkanı Kim sivil ve askerî yönetici elitin dış dünyaya görünen yüzü. İktidar gerçekte bir elitler tabakasının elinde. Ülkenin dünya gündemine zaman zaman girmesinin sebebiyse, nükleer silahlara sahip olması ve tüm fakirliğine rağmen nükleer silahların tür yelpazesini ve stokunu genişletmek için devamlı çaba göstermesi.
Dünyaya kapalı olduğu ve rakamlarla oynadığı için KK hakkında sağlıklı bilgi edinmek zor. Dünyanın belki de en fakir ülkesi büyük bir askerî güç olma peşinde. Bir düzine nükleer başlığa sahip ve tahminlere göre nükleer silah geliştirmek için yılda 3 milyar dolar harcıyor. 2012’de havada sadece 154 saniye kalabilen bir uzun menzilli roket için 900 milyon dolar sarf etti. KK nüfusu 25 milyon olmasına rağmen 1,2 milyon askerle nüfusuna oranla en yüksek asker sayısına sahip.
KK ekonomisi on yıllardır hiç gelişmedi. Güney Kore (GK) ile karşılaştırınca durumu daha iyi anlaşılıyor. KK’nin GSYİH’sıGK’ninkinin kırkta birinden az. Kişi başına yıllık gelir iyimser bir tahminle 600 dolar. Yönetici elitler dışındakilerin hayat şartları çok kötü. Buna rağmen, bir ara, Batı’da, şimdilerde Küba için yapıldığı gibi, KK’nin Batı’dakinden çok daha üstün bir sağlık sistemi kurduğu ve işlettiği iddia edilmişti.
Bir dergi yazısından öğrendiğime göre, N. Eberstadt isimli bir uzman KK hakkında bir rapor hazırladı. Mevcut bilgiye dayanan tahminlerle ve projeksiyonlarla rapor “Halk Cenneti” hakkında ilginç bilgiler aktarıyor. Dikkat çekilen noktalardan biri KK’nin çökmüş bir devlet olmamasına –yani halkı kontrol etmesine ve savaş içinde olmamasına- rağmen, 1970’lerdekine nazaran daha kötü bir ekonomik performans sergilemesi.
Bir sebep KK’nin ucuz makina ve petrol için dayandığı Sovyetler Birliği’nin çökmesi. Bunun tesiri 1990’larda çok açık görüldü. Merkeziyetçi tarım işletmeciliği kötü hava şartlarıyla birleşince kıtlık doğdu ve yüzbinlerce insan açlıktan öldü.
Batı’nın ambargosu da ülke ekonomisine zarar vermekte, fakat asıl problem, KK’nin Küba, Venezuela ve Zimbabve’dekinden bile kötü iş yapma şartlarına sahip olması. Ülkede özel mülkiyet hakları tanınmıyor. Hukukun hâkimiyeti yok. KK parası güvenilmez, 2009’da devlet yeni para çıkartıp eski banknotları geçersiz ilân ederek insanların tasarruflarını gasp etti. Ülkede yeni yeni belirmeye başlayan, “donju” denen tüccar sınıfı elindekilerin nükleer silah programını finanse etmek için zorla alınmasından korkuyor.
KK çok miktarda dış yardım ve üzerine yatacağı belli borç aldı. Tahminlere göre 1960 ile 2003 arasında önce Sovyetler Birliği, sonra ABD, GK ve Çin’den 45 milyar dolar geldi. Bu paralar halkın refah seviyesinin yükselmesine hizmet etmedi, amaKim hanedanının tanrı- kral gibi yaşamasına katkıda bulundu. Hâlen KK’de yönetici elitlerin ve ordu komutanlarının yaşama şartları ortalamanın çok üstünde.
Son yıllarda devlet kontrolü dışındaki pazarlar genişlemekte ve birçok KK’li yaşayabilmek için bu pazarlara dayanmakta. Bir reform süreci doğacaksa, bu pazarlardan doğacak. Devlet kolektif çiftliklerde çalışanların verilen üretim hedefinin %30’unu kendi elinde tutmasına ve pazarlarda satmasına izin verme kararı aldı. Fakat mahallî idareciler bunu engelleme ve çiftçilere paylarını vermeme peşinde. Ülkedeki hukuk boşluğu ve mülkiyet hakları eksikliği, doğal olarak, yabancı işletmelerin yeni sermaye ve teknolojiyle ülkeye girişini de caydırmakta.
Zamanımızda hâlâ yaşayan “işçi cennetlerinden” birinin bu perişan hâlinin Türkiye’de proleterya “devrimi” peşinde koşanlara söylediği bir şey var mı? Olması gerekir, ancak, unutmayalım ki, işitme kapasitesi anlama kabiliyetiyle ve isteğiyle sınırlıdır.
Yeni Yüzyıl, 15.02.2016
http://www.gazeteyeniyuzyil.com/makale/kuzey-kore-ne-hlde-1307
