Barzani, Talabani ve Öcalan, Kürt siyasal hareketinin üç önemli temsilcisi. Irak’ta merkezî hükümetin cumhurbaşkanı Talabani, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin başkanı Barzani.
Öcalan ise cezaevinde ama Türk hükümetiyle bir süreç yönetiyor ve Suriye’deki örgütü PYD, devlet olmanın eşiğinde… Kürt siyaseti altın çağını yaşıyor. Özellikle Barzani, mevcut konumlarının ne kadar değerli olduğunun farkında. Temel önceliği Irak Kürdistan’ındaki kazanımlarını pekiştirmek. Onca yıllık mücadeleden sonra gerçekçi, ayakları yere basıyor. Ne Suriye, ne Türkiye ne de İran Kürtlerinin sorunlarıyla uğraşmak niyetinde. Diğer Kürtler yüzünden bölgesel aktörlerle daha fazla sıkıntı yaşamak istemiyor. Barzani’nin istediği barış; çünkü başka türlü içeride başlattığı inşa sürecinin başarılı olması mümkün değil. Barzani’nin, hele yeni statüsüyle bütün Kürtler arasında bir saygınlık ve etkisinin olduğu doğru. Ama Suriye ve Türkiye Kürtlerinin durumu ve öncelikleri farklı. Farklı ülkelerde farklı koşullarda bulunan Kürt hareketlerinin Barzani ne derse yapacağını sanmak saflık. Şu an Suriye’de ve Türkiye’de Kürt siyasal hareketinin içinde bulunduğu durum Barzani için biraz sıkıntılı. ‘Devlet ve ekonomi inşa’ sürecinde engeller yaratıcı bölgesel istikrarsızlıklar Barzani’nin hiç istemediği gelişmeler. Bu nedenle Öcalan ile hükümetin yürüttüğü barış sürecinden Barzani son derece memnun. Ancak Suriye krizi hem barış sürecini, hem PKK-Barzani, hem de Öcalan-Kandil ilişkilerini zora sokmaya başladı. Öcalan her şeye rağmen sürecin ilerlemesini isterken, Kandil PYD’nin Suriye’deki kazanımlarını pekiştirecek bir mücadelenin içinde. Rojava’da elde edilenlerin değerli ve vazgeçilmez olduğu düşüncesiyle Türkiye ile barış karşılığında PYD’nin çökertilmesine seyirci kalmaya niyetli değil. Öcalan hükümetle barışı konuşurken PKK, Rojava’da PYD ile birlikte savaşıyor. Bunu yaparken de hem Türkiye hem de Irak Kürdistan Yönetimi’yle karşı karşıya geliyor.
Barzani yönetimi PYD’nin Rojava’da ele geçirdiği kontrolden, kurmaya çalıştığı yapıdan rahatsız. PYD’nin El-Kaide’ye bağlantılı örgütlerle savaşına, hemen sınırda verdikleri kayıplara ve yardım çağrılarına karşılık vermedi, PYD lideri Salih Müslim’e sınır kapılarını kapattı, geçişine izin vermedi. Şimdi de Erbil’de 25 Kasım’da yapılması planlanan Kürt Ulusal Konferansı ertelendi. Öte yandan Rojava’da geçici bir yönetim ilanı süreci ilerliyor. Kurucu Meclis açıklandı. PYD Suriye’nin kuzeyinde parçalı bir biçimde varlığını pekiştirmiş durumda. Son dönemde hem Türkiye’ye hem dünyaya karşı yürüttükleri diplomaside ‘El-Kaide’ye karşı savaştıkları’ temasını öne çıkararak destek topluyorlar. ABD’nin ‘ortak düşman El-Kaide’yle savaşan PYD ile doğrudan görüşmesi konusunda büyük bir lobi yapılıyor. PKK’nın ABD tarafından yeni bir biçimde değerlendirilmesi PYD üzerinden gerçekleşebilir. Kısaca, diplomasisi, silahlı gücü, alan kontrolü ve kurumlarıyla PKK’nın devletimsi bir varlığı oluşuyor Rojava’da. Bu, PKK için vazgeçilmez bir kazanım. Alandaki bu gelişmenin ‘barış süreci’ üzerinde etkili olmaması düşünülemez. Süreç şimdilik dondurulmuşken hükümet partisi önümüzdeki seçimlere, PKK da Suriye’deki kazanımlarını pekiştirmeye odaklanacak. Görüşmeler yeniden canlandığında şartlar epeyce değişmiş olabilir; Türkiye karşısında Rojava’da kurumsallaşmış, devletimsi bir yapıya kavuşmuş PKK bulabilir. Bu bağlamda Barzani’nin Diyarbakır’a gelerek Başbakan Erdoğan’la görüşecek olması önemli, hatta tarihî nitelikte. Ancak bunun bölgede Türkiye dahil bütün ülkelerin yıllardır yürüttükleri ‘bir Kürt hareketine karşı diğer Kürt hareketiyle ittifak’ politikasından ne kadar farklı olduğu zamanla anlaşılacak.
Her durumda ufukta Kürtler arası bir rekabet ve gerginliğin işaretleri görülüyor. Barzani ile diğer Kürt hareketlerinin sorunları ve öncelikleri ayrışırken acaba Erdoğan-Barzani ittifakı ‘çözüm süreci’ne katkı mı sağlar, yoksa PKK’yı masadan mı kaldırır? Kürt meselesinde öngörüde bulunmak giderek zorlaşıyor…
Bu yazı Zaman Gazetesi‘nde yayınlanmıştır.
