Darbe olsa direnir misiniz?
Sizi bilmem ama Türkiye halkının yüzde 66’sı evet, ‘bir darbe teşebbüsü olursa sokağa çıkar, buna karşı gelirim’ diyor.
Hâlâ kaldıysa, darbe heveslilerinin kulağına küpe olsun bu ‘direniş’ mesajı… Halkın üçte ikisinin ‘direniriz’ dediği bir ortamda darbe ya-pı-la-maz.
Bu sonuç, içinde benim de bulunduğum bir grup akademisyenin MetroPOLL adına yaptığı ‘darbe ve darbe yargılamaları’ başlıklı araştırmadan. Sonuçlar ilginç ve oldukça da iyimser.
Uzun ve kanlı bir darbeler tarihinin sonunda Türkiye, Ergenekon ve Balyoz davalarında darbe teşebbüsleriyle, 12 Eylül ve 28 Şubat davalarında da fiilî darbelerle hukuk önünde hesaplaşılıyorken darbeler ve darbe yargılamaları konusundaki kamuoyu algısı önemli.
Öncelikle şunu bilelim; halkın çok büyük çoğunluğu darbe fikrine hiç sıcak değil. “Herhangi bir nedenle ordunun darbe yaparak yönetime el koymasını destekler misiniz?” sorusuna halkın yüzde 79’u ‘hayır’ diyor. Bu kategorik reddiye kayda değer; çünkü militarist kültür yıllar boyunca ‘bazı durumlarda darbe gereklidir’ tezini toplumsal bilincin derinliklerine işledi, ‘laikliğin korunması’, ‘bölünmenin önlenmesi’ gibi meşrulaştırıcı nedenler üretilmeye çalışıldı. Hâlâ bu nedenlere sarılanlar var ama darbe karşıtlığı ‘egemen tutum’.
Bu elbette bir ‘bilinç’ durumu. Halk darbelerin ‘zararlı’ olduğunu biliyor; demokrasiye, ekonomiye, ülkeye zarar veriyor darbeler. Darbelerin ülke için yararlı mı zararlı mı olduğu sorulduğunda seçmenlerin çoğunluğu yüzde 82’si “zararlı” derken ancak yüzde 12’si “faydalı” diyor. Darbeler ‘faydalı’ diyenler MHP seçmeni arasında yüzde 22’ye ulaşıyor.
Darbe beklentisi de çok düşük; halkın sadece yüzde 14’ü TSK’nın bir darbe yapma ihtimali bulunduğunu düşünüyor. Bu, normalleşme işareti; demokrasinin sürekliliğinden şüphe duyulmuyor. TSK’ya verilen mesaj da ortada; kendi görev alanında kal, işini yap, yönetimi halka bırak!
Halk, darbelerden dolayı sadece askerleri suçlamıyor. Askerî darbelere direnemeyen, ‘şapkasını alıp giden’ siyasetçilere de sitem ediyor. Halkın yüzde 74’ü “Siyasetçiler yeterince dirayetli ve kararlı olsalardı darbe olmazdı” görüşünde. Darbeyi onaylamayan, direneceğini söyleyen halk aynı ‘cesur’ tutumu siyasilerden de görmek istiyor. Bizden söylemesi; darbecilere karşı ‘dik duran’ siyasetçiler halkın desteğini almaya namzet.
Darbe araştırması yapmamızın güncel nedeni elbette ‘darbe yargılamaları’. Bu konuyu da sorduk;
halkın yüzde 68’i bu yargılamaları doğru ve gerekli görüyor. Darbecilerin yargılanmasını doğru ve gerekli görmeyenler en fazla MHP’li (yüzde 49) ve CHP’li (yüzde 45) seçmenler. CHP ve MHP’li seçmenin genelden farklılaşarak birbirlerine yakınlaşması oldukça dikkat çekici.
Halkın büyük çoğunluğu darbecilerin yargılanmasını ‘hukukun bir gereği’ olarak görüyor (yüzde 71); ‘intikam alma’ diyenler ise yüzde 23 oranında. Ancak bu sonuçta da CHP ve MHP seçmeni genelden sapıyor; CHP’lilerin yüzde 48’i ve MHP’lilerin yüzde 41’i bu yargılamaları ‘intikam almak’ şeklinde görüyor.
Halktan geçmiş darbecilere de mesaj var. Geçmişteki hiçbir darbe onaylanmıyor; destek oranı 27 Mayıs için yüzde 10, 12 Mart için yüzde 9, 12 Eylül için yüzde 23, 28 Şubat için yüzde 14, 27 Nisan için ise yüzde 13.
Darbelerin ‘uzantıları’nın da halk nezdinde itibarı yok. 28 Şubat’ta ‘askerle iş tuttuğu’ düşünülen Süleyman Demirel’in yargılanması gerektiğini düşünenlerin oranı yüzde 54. Medya ve sermaye dâhil darbenin sivil kanadının da yargılanması gerektiğine inananlar toplumun yüzde 55’i.
Son olarak MetroPOLL’ün darbe araştırmasında hükümetin ve muhalefetin üzerinde düşünmesi gereken iki sonuç var.
Birincisi; Halk, 12 Eylül’ün yasal ve kurumsal izlerinin silinmesini istiyor. 12 Eylül darbesinin eseri olan Anayasa, Seçim Kanunu, Siyasi Partiler Kanunu ve YÖK gibi kurumların hâlâ muhafaza edilmesini yanlış bulanların oranı yüzde 57. Hükümete duyurulur.
İkincisi; CHP ve MHP seçmeni darbelerle hesaplaşma konusunda en isteksiz kesim. Anti-militarist, darbe karşıtı genel tutuma karşın iki partinin seçmeni Türkiye genelinden ayrışıyor. Bu partilerin tabanı demokratik siyasete güvensiz ve iktidara demokratik yollarla ulaşılabileceğinden kuşkulu. Muhalefet partilerinin demokrasi duruşu için kaygan bir zemin bu. Dikkat!
Zaman, 11.05.2012
