Almanya’da ideolojik eğitimin ve beden eğitiminin verildiği gençlik kamplarında çocuklara şöyle yemin ettiriliyordu: ‘Führer’e adanmış kanımın her damlasıyla, tüm enerjimi ve gücümü Adolf Hitler’e ve ülkeme adayacağıma yemin ediyorum. Sahip olduklarımdan hatta hayatımdan bile vazgeçeceğime söz veriyorum ve bunun için Tanrıdan yardım diliyorum.’
Kamuoyunun merakla beklediği demokratikleşme paketi nihayet açıklandı. Yıllardır eğitimde militarist uygulamaları dillendiren bir eğitimci olarak beni en çok ilgilendiren husus paketin eğitimle ilgili bölümleriydi. Dolayısıyla paketten çıkan başörtüsü serbestliğini, özel okullarda farklı dil ve lehçelerde eğitimin önünün açılmasını en önemlisi de andımızın kaldırılmasını bir devrim olarak nitelendiriyorum. Bu anlamda Cumhuriyet tarihin en cesur, reformcu ve yenilikçi başbakanına bir teşekkür borçluyuz.
Geçenlerde benim de davetlisi olduğum 21 yüzyıl Dünya Çocuk Eğitimi Zirvesi’nde açılış konuşmaları yapan MEB Bakanı Sayın Nabi Avcı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sayın Fatma Şahin; çocukların değerli olduklarından ve çocuk eğitiminin öneminden sıkça vurgular yapmışlardı. Başbakan ise özellikle andımızın kaldırılmasıyla çocuklara ne kadar değer verdiğini bir kez daha göstermiş oldu.
19. YÜZYILDAN KALMA BİR UYGULAMA
İlkokullarda 1933 yılından beri askeri esas duruşta okuttur ululan andımız kuşkusuz o dönemin ulus devletçi sistemlerinin icat ettiği bir uygulamadır. Bilindiği gibi ulus devletlerde çocuk eğitimine paternalist bir zihniyetle yaklaşılır. Çocuklar, üzerinde yatırım yapılan birer nesnelere dönüştürülür. Çocuğa doğrudan çocuk olduğu için değil ileride resmi ideolojiyi özümseyen rejime sadık birer vatandaş olacakları için değer verilir. Okul ders kitapları da bu yaklaşımla hazırlanır. Eğitim kurumları sadece öğretim yapan bilim ve sanat üreten mekânlar olmak yerine kurumsallaşan milliyetçilik anlayışının içselleştirildiği ve resmi ideolojinin sorgulanmadan, eleştirilmeden aşılandığı birer ideolojik aygıtlara dönüştürülür.
O dönemlerde özellikle İtalya ve Almanya’da çocuklara okutturulan yemin metinlerine baktığımızda Türkiye’de ezberlettirilen yemin metniyle bir paralellik arz ettiğini görüyoruz. Daha evvel yazdığım gibi, Almanya’da ideolojik eğitimin ve beden eğitiminin verildiği gençlik kamplarında çocuklara şöyle yemin ettiriliyordu: ‘Führer’e adanmış kanımın her damlasıyla, ben tüm enerjimi ve gücümü Adolf Hitler’e ve ülkeme adayacağıma yemin ediyorum. Sahip olduklarımdan hatta hayatımdan bile vazgeçeceğime söz veriyorum ve bunun için Tanrıdan yardım diliyorum.’
DÜŞÜNCELERİ KONTROL ETMEK
İtalya’da Duçe lakaplı Mussolini de çocukların gençlerin rejime bağlı bir şekilde eğitilmesine önem vermişti. İlköğretimden itibaren Faşist ideoloji çerçevesinde yetiştirilen çocuklara ve gençlere şöyle bir yemin ettiriyordu: ‘Tanrı’nın adıyla ben liderimin bütün emirlerini yerine getireceğime, gerekirse bu uğurda kanımın son damlasına kadar mücadele edeceğime yemin ederim, yaşasın faşist devrim.’ Ne var ki günümüz Almanya’sında ve İtalya’sında artık faşist ideolojinin unsurlarını taşıyan bu yemin metinleri çoktan kaldırıldı. Bizde ise ne yazık ki çocuklara yıllardır, ‘Varlığım Türk varlığına armağan olsun’ cümlesi her gün rahat hazır-ol komutlarıyla tekrar ettirilmekteydi.
Bilindiği gibi çocuklar başlangıçta sınıf ve ırk bilincine sahip değillerdir. Kendi içinde oyun arkadaşlarının söz gelimi bir zenci, Alevi, Şii, Sünni, Kürt, Türk, Arap vs olup olmamasının bir anlamı yoktur. Çocukları diğerlerinden ayrı, özel ve önemli olduğunu hissettiren ulus devletçi, tekçi eğitim sistemleridir. Çünkü bu tür eğitim sistemlerinde çocuklarda önce kasten katı bir milliyetçi ideolojinin içselleştirilmesi istenir…
John Holt yaşama hakkının yanında en temel insan haklarından birisinin de aklımızı ve düşüncelerimizi kontrol etme hakkımız olduğunu ifade eder. Bunun anlamı şudur: çevremizde olup bitenleri, dünyayı nasıl keşfedeceğimizi, kendi tecrübelerimiz üzerinde düşünmek ve hayatı anlamlandırabilmek, insanlığımızı bulmak ve gerçekleştirebilmektir
EĞİTİMDE KÖKLÜ REFORM İHTİYACI
Andımızın kaldırılması kuşkusuz eğitim alanında çok önemli bir adım. Ne var ki eğitimde daha yapılması gereken köklü reformlar bulunmaktadır.Bunlardan en önemlisi bugün eğitimin ana sorunu durumundaki ve eğitimde kaliteyi her bakımdan gerileten Tevhid-i Tedrisat yasasıdır. 1924 yılında 430 sayılı kanunla yürürlüğe sokulan ve hâlâ mevcut Anayasa’nın 174. maddesiyle koruma altında tutulan Tevhid-i Tedrisat Kanunu, aradan 90 yıl geçmesine rağmen geçerliliğini muhafaza eden bir kanundur ve eğitimde çeşitliliğin, zenginliğin önünde hâlâ ciddi bir engel olarak durmaktadır
Eğitimin daha renkli, çeşitli ve zengin olabilmesi için bu yasada gerekli reformlar yapılmalıdır. Keza Milli Eğitim Temel Kanunu ve Anayasanın 42.maddesi de bugün itibariyle eğitimin önünde ciddi birer engeldir. Türkiye’de zamanla bu tür reformların yapılacağından hiç kuşku duymuyorum. Çünkü bir ülkede eğitim ne kadar zengin bir minvalde işlev görürse o ülkenin hem itibarı hem de özgürlük kalitesi o denli artacaktır. AK Parti’ye toplumun özgürlük alanlarını genişleten adımlar attığı için bir kez daha tebrik ederiz.
Bu yazı Yeni Şafak Gazetesi’nde yayınlanmıştır.
