Bir önceki yazımda eğitim probleminin olası tanımlarına yer vermeye çalışmıştım. Problem nasıl tanımlanırsa tanımlansın ortada tespit/tespitlerden daha ileride bir sorun yumağı var. Bundan sonra eğitim reformu çalışmalarında ne gibi ilkeler olmalı sorusuna yanıt vermeye çalışacağım. Bu kapsamda eğitim ile ilgili önerilerim olacak.
- Eğitim Yönetimi: Eğitim reformundaki en önemli ve öncelikli alan eğitim yönetimidir. Mevcut merkeziyetçi, hiyararşik yapı sürdürülemez. Bu nedenle yapılacak reformlarda eğitim yönetimi, merkezden yerele, kamudan özele, yönetimden yönetişime, tek yetkiliden kurul ve mütevelli heyetlerinin yetki aktarımına doğru olmalıdır.
- Eğitim Sisteminin Amaçları: Türkiye’deki eğitimin amaçları artık yediden yetmişe herkes tarafından biliniyor. Milli Eğitim Temel Kanunu’ndaki, sair kanun ve yönetmeliklerdeki arkaik eğitim amaçları terk edilmelidir. Belki de en doğrusu eğitimin amacının olmamasıdır. İlkesel olarak; amacı çağa uygun, esnek, bireye seçim hakkını, demokratik yöntemi esas alacak şekilde eğitim yeniden düzenlenmelidir.
- Eğitim Finansmanı: Türkiye’de eğitim merkezî bütçe tarafından finanse edilmektedir. Bu durum büyük kaynak gereksinimi, merkeziyetçilik, kaynak israfı ve gayr-i adil dağıtım ile malûldur. Bunun yerine, eğitim finansmanı, bir süreç içinde, yerel kurumlara, ailelere, sivil toplum örgütlerine ve bireylere aktarılmaldır.
- Değerler Eğitimi: Eğitim ve okullar devlet tarafından belirlenen değerlerin öğretilmesi ve yaşama geçirilmesi ile ilgilidir. Bu değerler, vatanı, milleti sevmek, Atatürkçü yaşamı öğrenmek, demokratik yaşam biçimi gibi değerlerdir. Değerler eğitimi minimize edilmeli, ortak iyinin yerine usûlî değerler ön plana çıkartılmaldır. Bu çerçevede, nezaket, özgürlük, nesnellik gibi değerler öğrencilere kazandırılmalıdır.
- Akademik Performans: Konu ile ilgili fazla bir izahata gerek yoktur. Eğitim sisteminin çıktıları, akademik performansı ortadadır. Reformun ana ilkesi akademik performans odaklı olmasıdır. Ölçüme dayanan, dünyadaki yaşıtlarından geri kalmayan, rekabet edebilen bir akademik birikime sahip olmuş bireyler yetiştirmek ana gâye olmalıdır.
- Kariyer Eğitimi: Ebeveynlerce en önemli kazanç kariyer imkânının okul yoluyla elde edilmesidir. Okullar ise (kamu okulları) bu duruma duyarsızdır, eğitimin orta kademesinden itibaren kariyer eğitimi temel hedef ol nb malıdır.
- Müfredat: Devlet tarafından keskin sınırlarla çizilen, tüm temel ve yan materyelleri devlet tarafından belirlenen müfredat anlayışı sürdürülemez. Tek müfredat yerine uzmanlarca hazırlanan ders ve kazanım havuzları oluşturulmaldır. Her öğrencinin ara karnelerinde ve mezuniyette verilecek bir belge ile ayrıntılı transkript yer almaldır.
- Esnek Grup: Türkiye’deki eğitim yaş grubuna dayalı katı bir yapıya sahiptir. Bunun yerine her ders için esnek kur sistemi kullanılmaldır. Bu sistemde öğrenci grup içinde erimez, geride kalan alt kurlarda daha kalıcı ve iyi öğrenir, ileriye giden yeteneği ölçüsünde üst kurlarda ilerler. Böylece eğitim bireyselleşmiş olur.
- Seçenekli Eğitim: Aileler olabildiğince çok okul türü arasından ve olabildiğince farklı derslerden ve farklı kazanımlardan seçim hakkına sahip olmadırlar.
- Din ve Karakter Eğitimi: Farklı okul türleri içinde din eğitimi veren okulların kurulması ve yaygınlaştırılması sağlanmalıdır.
- Eğitim Süresi: Şu an yürürlükte 4+4+4 olarak bilinen 12 yıllık eğitim zorunludur. Bu katı yapı değişmeli, 4 yılllık temel eğitim’den sonra evde eğitim, açık eğitim, yarı örgün yarı evde eğitim seçenekleri olmalıdır.
- Sınavlar: Üst öğretim kurumlarına geçişte sınav ortadan kaldırılmalı, kurlu sistem devreye sokulmaldır. Sistem öğrencinin transktipti ve başvuru dosyası üzerinden ilerlemelidir.
Eğtim reformu gündeme geldiğinde genellikle beklentiler ya küçük tutulur ya da birkaç teknik konu ile geçiştirilir. Umarım bu sefer derinlikli bir eğitim reformu yapmayı başarırız. Benim nazarımda en az Yeni Anayasa kadar önemli.
