Son sözü en başta söyleyeceğim; anayasayı ‘uzlaşma komisyonu’yla değiştirebilirsiniz belki, ama yenisini yapamazsınız.
Hele komisyonda her kararı ‘tam mutabakat’la alacağız diyorsanız.
‘Tam mutabakat’ beklentisi ve şartı anayasa yapma sürecini tamamen ‘siyasetsizleştiriyor’. Anayasa yapmak ‘siyaset dışı’ bir iş, süreçmiş gibi… Oysa anayasa yapmak siyasetin babası. Darbeciler elli yıldır boşuna mı anayasa yapıp geri kışlalarına dönüyorlar? Biliyorlar ki anayasa ile iktidar paylaşılır, siyasetin ve toplumun sınırları çizilir. Gerisi teferruattır.
Anayasa yapmak ‘teknik’ bir iş değil; en büyük siyaset o. Anayasa, iktidarın ‘beyni’, devlet-toplum ilişkilerinin kalbi… İktidar anayasayla paylaşılır asıl, iktidarın sınırlarını çizen de anayasadır. Siyasetin ‘dışlandığı’, unutulduğu, bırakıldığı bir an değildir ‘anayasa yapımı’. Tam tersine, siyasetin en koyusu ‘anayasa yapmaktır’. Bu ülkede sivil güçler neredeyse hiç anayasa yapmadığı için bilmeyebilirler bunu.
Uzlaşma komisyonuna katılan her partiye hem ‘veto’ hakkı vermek hem de onların anayasa yapımını ‘teknik’ bir süreç olarak göreceğini düşünmek gerçekçi değil. Tabii ki komisyonda bulunan üyeler farklı kimliklerin, çıkarların, sınıfların, düşüncelerin mücadelesini ve müzakeresini yapacaklar. Onlardan ‘siyaset yapmamalarını’ bekleyemezsiniz veya birer ‘melek’ gibi davranmalarını…
Bu bir hayal olur. Anayasa yapmak, ‘teknik’ bir iş değil, devlet iktidarının ‘dağıtıldığı’ ve sınırlarının çizildiği en ‘siyasal’ etkinlik. Devletin adeta yeniden kuruluşunun ‘müzakere’ edileceği platformda katılımcıların (siyasî partilerin) ‘siyaset’ yapmamalarını beklemek abes. Uzlaşma komisyonunda kararların ‘tam mutabakat’la alınması ilkesi ya bu komisyonun ‘melekler’den oluştuğunu sanmak gibi bir yanlışlık içeriyor veya yeni anayasayı içinden çıkılmaz bir labirente itmek kurnazlığı…
Her madde üzerinde her partinin ‘veto’ hakkının olduğu ‘tam mutakabat’ ilkesiyle demokratik, özgürlükçü ve çoğulcu bir anayasa yapmak bence mümkün değil. Bırakın bu ‘değerler’le yüklü bir anayasayı, bana kalırsa böyle bir komisyon yapısı ve karar alma ilkesiyle herhangi sıradan bir anayasa yapmak bile imkânsız.
Daha geçen yıl kısmî değişiklikler konusunda uzlaşamayan, hatta 12 Eylül darbecilerinin yargılanması üzerinde bile anlaşamayan siyasî partilerin şimdi yepyeni bir anayasa üzerinde uzlaşmaya varacağını beklemek saflık olur. ‘Yeni’ bir anayasadan vazgeçtim; bu komisyon geçen yıl referandumda kabul edilen anayasa maddeleri konusunda bile uzlaşma sağlayamaz.
Aksini nasıl iddia edebiliriz ki? CHP, MHP ve BDP Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yapısı, işleyişi, oluşumu konusunda geçen yıldan daha ileri bir noktada mı duruyorlar? Bu partiler değil miydi, daha geçen yıl son derece mütevazı anayasa değişikliği önerilerine karşı Meclis’i kilitlemeye kalkan, sonra da referandumda meydan meydan gezerek bu değişiklikleri halkın reddetmesini isteyen?
Hayale kapılmanın âlemi yok; bu yol haritasıyla yeni anayasa zor. MHP ve BDP’nin, aynı anda evet diyeceği bir anayasanın yapılabileceğini sanmıyorum.
Ancak şunu biliyoruz; bütün siyasî partiler ‘yeni anayasa’ için toplumun baskısı altındalar. Dolayısıyla masadan kalkmaları mümkün değil. Herkes, masaya oturup müzakere yapmış, yeni anayasa için çabalamış görünmek istiyor. Ki sonunda ‘olmadı’ deyip kalkıp gidebilsinler.
Onlar masadan kalkıp gitmeden uzlaşma komisyonunda veya başka bir model çerçevesinde Meclis’te büyük çoğunluğu bulunan iktidar partisiyle bir muhalefet partisinin uzlaşması yeni anayasayı hayal olmaktan çıkartabilecek tek yol. Uzlaşma komisyonunda kilitlenecek anayasa çalışmasını ancak ikili mutabakat arayışları çözebilir. Uzlaşma komisyonuna destek veren AK Parti bu ikinci seçeneği de masada tutmalı eğer yeni anayasa yapmak konusunda ciddiyse. Yüzde elli oyuyla yeni anayasa talebinin asıl adresi AK Parti çünkü.
İster CHP, iste MHP veya BDP olsun, AK Parti’yi yeni anayasa konusunda sıkıştıran siyasî parti bu işten kazançlı çıkar.
Zaman, 01.11.2011
