Son olarak İstanbul’da 10 Aralık 2016 gecesi çevik kuvvet polisinin hedef alındığı terör saldırısı gösterdi ki bürokratik örgüt ve yapımızda ciddi problemler var. Maalesef, son 2 yılda güvenlik personelinin toplanma yerlerinde, servislerde terör saldırıları sonucu çok sayıda can kaybı yaşandı.
Weberyen bürokratik yapımız tüm kamu yönetim sistemine hâkim vaziyette. 657 Sayılı DMK tamamen Weberyen bürokrasi kuramı odaklı bir yasa olarak hazırlanmıştır ve yürürlüktedir. Ak Parti hükümetleri bu yapıyı kendileri kurmadı verili düzeni devam edip ıslah etmeye çalıştılar. Tüm günahı onların boynuna yıkmak doğru olmaz. Ancak bütün reformist adımlara rağmen Weberyen bürokratik yapı varlığını sürdürüyor. Weber (2006: 43-44)’e göre, bürokrasi kurallara (mevzuat) bağlı, belirli yetki alanı, hiyerarşi, formaliteye dayalı işlemler, kişisel sorumluluktan azade olma ve yazılı işlemlere dayanır. Bu yapıya göre, görevler açık şekilde yazılı olarak ilgili memura iletilir. Formel işler esas işin görünen boyutunu oluşturur. Yani zamanında gelmek, mesai saatlerine uymak, görev mahallinde (polis için ilgili yerde) bulunmak esastır. Formaliteyi yerine getiren herhangi bir sorumluluk taşımaz. Weberyen yapı, fazlasıyla stabil, şeffaftır, kurumsal sorumluk söz konusudur. Kurumun amacını gerçekleştirmede/gerçekleştirmemede de kişisel sorumluk yoktur. Bütün bu yapı ise kamusal alanda verimsizlik, kaynakların israfı ve maalesef ciddi güvenlik problemleri ortaya çıkarmaktadır. Terör örgütlerinin, terörist denilen hasta ruhlu manyakların işini kolaylaştırmaktadır. Daha somut izah etmeye çalışayım.
Güvelik güçleri (asker/polis) görevleri ile ilgili önceden bir plan yaparlar, göreve kimler gidecek belirlenir, liste, yazı vb. bürokratik adımlarla görevliler tayin edilir. Bu daha başlangıçta fazlasıyla şeffaftır, görevli tüm memurlar birçok kişi tarafından öğrenilebilir, güvelik riski artar. Ayrıca, katı hiyerarşi ile “işe uygun adam” tercihi yerine rastgele adamlar işe seçilir. Yine görev mahalli formalite yazışmaları yüzünden sağır sultana duyurulmuştur. Görev gün ve saati geldiğinde toplanma yapılır, bu da güvenlik riskini arttırır. Görev bölgesine toplu olarak bir araçla (servis) gidilir, memurlar açık toplu hedef halindedir. Görev sırasında belli şekilsel faaliyetler (durma, bekleme gibi) yapılması yeterli görülür, oysa güvenlik profesyonel, dikkatli ve bireysel sorumluluk beklenen, izleme, değerlendirme ve aktif olmayı gerektiren bir işler listesini kapsamaktadır. Ayrıca, üniforma giyimi zorunluluğu da güvelik güçleri memurlarını görünür kolay hedef haline getirmektedir. Kısaca, biçimsel işlerin hâkim olduğu, bireysel sorumluluk taşınmayan, fazlasıyla belirli (gün, saat, yer, giyim vb.) yapı temel bir tehdit haline gelmiştir.
Güvenlik başta olmak üzere, bürokratik yapımızda köklü değişiklikler yapılmalıdır. Güvenlik kurumları, belirsiz (değişken) dinamik, (hareketli), giyimde esnek (tanınmayı zorlaştırma) stabilitesi zayıf (daire, büro, görev mahalli) daha küçük grupların, faklı araçlarla, (toplu taşıma, özel araç, vs.) hareket ettiği, kitlesel görevlerde de polisin kimliğini bir şekilde gösteren bir araç olarak, onun dışında ise farklı giyinmiş ekiplerle icra edilmesi ve kişisel sorumluluk almaya dayalı felsefesi ile yeniden örgütlenmelidir. Yaşanan terör ve diğer şiddet olayları, etraflıca tartışılmalı, gerekli yapısal reformlar ivedilikle hayata geçirilmelidir.
