Kürt meselesi ‘sümen altı’na saklanabilecek gibi değil; acil ve önemli. Üstelik artık sadece Türkiye içinde çözülebilecek bir mesele olmaktan da çıkmış durumda.
Kürt coğrafyası fokur fokur kaynıyor. Irak’ta fiilen bir devlet, hukuken özerk bir bölgesel yönetimin kurulmasının ardından şimdi de Suriye’de Esed rejiminin düşmesi durumunda özerk bir Kürt yönetimi kurulacak; bağımsız bir ‘Batı Kürdistan’ ihtimali bile mevcut.
Bu gelişmeler Türkiye’yi de ciddi biçimde etkileyecek. Kürt meselesinin ulusal sınırları ‘aşan’ bir mesele olduğu hep söylenirdi; şimdi, ulusal sınırları ‘zorlayan’ bir mesele haline geldiğini artık anlamış olmalıyız.
Suriye’den devam edelim… Esed rejiminin günleri sayılı. Çatışmalar Şam ve Halep’i de içine aldı, Kuzey’de de kontrol yer yer Kürt gruplara geçiyor.
Esed yanlılarının ‘çıkış stratejisi’nin ülkenin Batı’sına çekilerek bir Nuseyri devleti kurmak olduğu söyleniyor. Buna karşı pek itiraz da yok, özellikle uluslararası çevrelerde. Birkaç nedeni var. Mısır’la birlikle İsrail’le sınırı olan çok önemli bir Arap ülkesidir Suriye. Bölünme, Suriye’nin bölgesel etkisinin iyice azalması anlamına gelir. Bölgesel güç iddiasındaki Mısır ve Suudi Arabistan bundan rahatsız olmazlar. Türkiye de kaostansa Suriye’nin bölünmesine razı olur. İsrail için ise bu talih kuşu anlamına gelir.
Esed sonrası Suriye’de en çok kaygı duyulan gelişme, iç savaş. Savaş’ın tarafları olarak da yıllarca yönetimden dışlanan çoğunluk Sünnileri ile azınlıktaki Nuseyriler ve Hıristiyanlar görülüyor. Alevi ve Hıristiyanların çekileceği Batı’daki bir Nuseyri devleti iç savaş riskini düşüren önleyici bir mekanizma olarak görülebilir. Batı dünyası bu fikre yakın. Bosna’dan da biliyoruz; ‘etnik veya dinsel temizlik’ çatışma önleyici, barış kurucu bir mekanizma olarak desteklenebiliyor. Bosna’da bunu çok kötü uyguladılar, Suriye’de de sıcak bakarlar.
Ancak unutmayalım; Suriye eğer bölünecekse üçe bölünür. Batı’da Nuseyriler, merkezde Sünni Araplar ve Kuzeyde Kürtler. Kürtler, doğrusu Esed rejiminden hiç uzak durmadılar, ama artık kendi ellerini oynayacaklar. Hemen Doğu’larında ilham, akıl ve kaynak alacakları bir yapı var. Son haberler bu sürecin başladığını gösteriyor. Kuzeyde dört şehrin kontrolü Kürtlere geçmiş. Daha doğrusu, çekilme stratejisinin bir unsuru olarak Esed bölgeyi Kürtlere teslim ediyor. Kamışlı da yakındır, verilir.
Bizim devletimize duyurulur; bölgedeki Kürt jeopolitiği yeniden şekilleniyor. ‘Büyük Kürdistan’ artık birçok Kürt için hayal değil. Bakarsınız ‘ilk bağımsız Kürt devleti’ hiç beklenmeyen bir yerden, Suriye’den çıkar.
Hazır mıyız buna? PKK’nın bir Türkiye örgütü olduğu kadar aynı zamanda bir Suriye Kürt yapılanması olduğunu unutmayalım. Ayrıca, bölgedeki gelişmelere Türkiye Kürtlerinin ilgisiz kalması beklenemez. Hâlâ Türkiye’nin Kürt sorununu ‘idare edilebilir’ sanıyor musunuz?
Bölgede Kürt nüfusun olduğu ülkelerde radikal değişiklikler oluyor. Irak’ta ülke fiilen bölündü. Hukuken bölünmesi de çok uzak bir ihtimal değil. Suriye’de değişim rüzgarı Suriye Kürtlerine özerklikten fazlasını verebilir; Nuseyri devleti kurulursa Suriye Kürt devleti de gündeme gelir…
Kürt nüfusun yoğun olduğu üçüncü ülke Türkiye. Biz ne yapacağız?
Büyük bir kriz Türkiye Kürtlerini de koparır. Yıllardır, ‘bir askeri darbe Türkiye’yi böler’ diye boşuna uyarmadık. 2004’te, 2005’te 2007’de bir darbe olsaydı Türkiye bölünmüştü. Bundan sonra da darbe veya farklı türden büyük krizler çıkarsa Kürtleri tutmak imkansız olur.
Dolayısıyla hükümet, ‘böyle gelmiş böyle gider’ deme lüksüne sahip değil. Kürt sorununu bu hükümet çıkarmadı elbette. Aksine, asimilasyon ve inkar politikalarına son vererek farklı bir duruş sergiledi, açılım girişimlerinde bulundu. Ancak son zamanlarda bir yandan eski güvenlikçi politikalara dönmek, öte yandan da PKK ile görüşmek gibi çelişkili sinyallar gönderiyor.
Ama gelinen nokta, bölgesel gelişmeler ve yeni jeopolitik durum daha fazlasının yapılmasını gerektiriyor. Sorunu AK Parti icat etmedi elbette, ama çözecek olan o. 2023 vizyonundan bahseden bir yönetim Kürt meselesini gündelik politikalarla çözemez, hele Kürt coğrafyası hızla Kürt devletlerine dönüşürken…
Zaman, 24.07.2012
