Yıllar önce Alper’le (Görmüş) birlikte bir alım satım işi için İstanbul’daki tapu dairelerinden birine gitmiştik.

Ortalık ana baba günüydü. Tapu dairelerinde çekilen çileyi biliyorduk. Bütün gün bekleyip satışı bitiremeden ayrılmak, ertesi günü aynı çileyi bir daha çekmek çok olağan bir durumdu. Umutsuz bir biçimde beklerken çevremizdekilerden birileri -bizi pek acemi gören birileriydi herhalde- evrakın arasına makul bir bahşiş sıkıştırmamızı tavsiye etti. Biz de biliyorduk bunu. Tapu dairelerinde işlerin böyle yürüdüğünü bütün Türkiye vatandaşları biliyordu zaten. Bilmediğimiz şey, yolu yordamıydı. Hangi aşamada, nasıl yapılacaktı bu iş; “makul”un rayici neydi?..

Sağ olsunlar bilgilendirdiler. Biz de öyle yaptık… Ama gelin görün ki, işimizi gören memur bizim gazeteci olduğumuzu çıkarıverdi. Birden telaşlandı, muhtemelen gazeteci tuzağı sandı. Evrak tomarının arasındaki parayı ortaya çıkarıp yüksek sesle azarladı bizi: “Bu da ne böyle; siz beni ne sanıyorsunuz?”
Tabii yerin dibine girdik…

Sürpriz!

Önceki gün yine tapudaydım. Bodrum Tapu Dairesi’nde. Hani şu 2010’da basına da yansıyan rüşvet skandalının yaşandığı yerde…

Bodrum Tapu Müdürlüğü’nün Türkiye’nin iş hacmi en yüksek müdürlüklerinden biri olduğunu biliyorduk. Kendimizi korkunç bir güne hazırlayarak gitmiştik. Ama az rastlanır güzel bir sürprizle karşılaştık. Girişte, hiç bekletmeden evraklarımızı kontrol ederek teslim aldılar.
“Tamam” dediler “Gidebilirsiniz…”
“Nereye” dedik.

“İstediğiniz yere” dediler. “Az sonra size işleminizin başladığı dosya numaranızla birlikte bir SMS’le bildirilecek. İşlem hazırlandıktan sonra ise ikinci bir SMS’le tapu harcını bankaya yatırmanız istenecek ve bir randevu saati verilecek.” 
“Peki ne kadar harç yatıracağız?”

“Tapu harcı bilgileri Ziraat Bankası’na online olarak iletileceği için size orada söyleyecekler.”
Gerçekten de dedikleri gibi oldu. Oturduğumuz kafede daha çayımızı yeni bitirmiştik ki birinci SMS geldi. İki saat kadar sonra da Ziraat Bankası’na başvuru için gereken işlem numaramızı ve randevu saatimizi bildiren ikinci SMS… Randevumuz saat 13.30’daydı. Saat 14.00’te bütün işimiz bitmişti.

Mesele sadece bir sistem kurmak

İşin sırrını sonradan öğrendik. Meğerse Bodrum Tapu Müdürlüğü’nde temmuz ayı başında yeni bir sistem uygulamaya konmuş.

Sistemin birinci amacı, insanları kapı önüne yığıp ve orada saatlerce bekletmek yerine serbest bırakıp SMS’le yönlendirmek; ikincisi ise işlemi yapan memurla iş sahibini hiçbir şekilde yüz yüze getirmeyerek bahşişi, rüşveti, torpili önlemek ve iş takipçilerini aradan çıkarmak.

Bu sistemle ne işlemi yapan memur kimin işlemini yaptığını biliyor ne de işi yapılanın memura herhangi bir şey teklif etme imkanı oluyor; çünkü hiç karşılaşmıyor. İşler de tıkır tıkır ve hızlı bir şekilde yürüyor. Ve böylece halk dilinde “tapularda sürünmek” denen işkence de son bulmuş oluyor.

Ve tabii, insanın aklına hemen “Madem bu kadar kolaydı da şimdiye kadar neden yapılmadı” sorusu geliyor. Böyle bir sistem kurmak neden daha önce gelmedi devletin aklına?

Sistemi kuracak akıllı adamlar her zaman vardı. Ama sistem kurma ihtiyacı yoktu. O akıllı adamlara vatandaşın işini kolaylaştıracak bir sistem kur diyen kimse yoktu. Çünkü devlet insanların saatler ve hatta günler boyu kapısında beklemesinde bir beis görmüyordu. Vatandaş dediğin, devlet kapısında beklemek için yaratılmıştı. Hatta ne kadar beklerse, o kadar burnu sürtülür, devletin yüceliğini ve erişilmezliğini o kadar iyi anlardı. Ayrıca, o çaresiz bekleyişten yararlanıp üç beş kuruşunu tırtıklamak da hiç fena olmuyordu.

Sanırım devreye giren bu SMS’li sistemlerin arka planında teknolojik bir değişiklikten çok zihniyet değişimi yatıyor. Devletin yavaş yavaş da olsa “vatandaş velinimetimizdir” anlayışına doğru evrilmesiyle; ulu katlardan inip bir hizmet örgütü gibi davranmaya başlamasıyla birlikte aslında hep mümkün olan yaratıcı çözümler devreye girebiliyor.

O zaman da bize böyle takdir yazıları yazmak düşüyor.

Bugün, 21.09.2012

Formül, 1998-2004 arasındaki ateşkesin arabulucularından olan İlhami Işık’a (Balıkçı) aitmiş. Ben de dikkatle okudum. Ölenlerin arkasından ağlamanın ya da hedefsiz “şiddete son” çağrıları yapmanın hiçbir derde çare olmadığı düşünülürse, böyle somut çözüm önerileri üzerinde tartışmak ya da yeni çözüm paketleriyle ortaya çıkmak çok daha anlamlı.

Evet, zaman herkesin çözüm önerisini ortaya koyma zamanı…
Mademki “Balıkçı” kendi önerisini koymuş ortaya, bize de planın şansı konusunda düşündüklerimizi söylemek düşer.
Sıralanan maddelerin 5 tanesi Meclis’in ve hükümetin, 2 tanesi de PKK’nın atması gereken adımları içeriyor.

Önce hükümetinkilere bakalım 

1) Meclis açılır açılmaz Meclis’teki partilerin yeni anayasada vatandaşlık tanımı konusunda tam mutabakat sağlandığıyla ilgili ortak bir deklarasyon yayınlaması. MHP böyle bir deklarasyona katılmayacaktır ama AK Parti, CHP ve BDP’nin imzaları yeter.

Oğur’un da belirttiği gibi, Anayasa’nın vatandaşlığı düzenleyen 66. maddesinde Türklük kelimesi yerine Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı kelimesinin geçmesi konusunda zaten AK Parti, BDP ve son dönemde CHP hemfikir olduğuna göre, bu gerçekleşmesi pekâlâ mümkün bir adım.

2) Hemen ardından hükümetin, şiddete bulaşmışlar dışındaki tutuklular için Ceza Kanunu’nda değişiklik yapılacağını ilan etmesi.
Ben bunun da zemini hazır bir adım olduğunu düşünüyorum. Yıllardır kan ve gözyaşında boğulan bu toplum, yeni anayasayla birlikte yeni bir sayfa açma konusunda hazır ve affedici bir ruh hali içinde olacaktır. Zaten iktidarın da daha önce bu yönde zemin hazırlayıcı açıklamaları olmuştu.

3) Hükümetin Avrupa Yerel Yönetimler Şartı’ndaki çekincenin kaldırıldığını duyurması.
Aslında, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi Türkiye açısından vakti çoktan gelmiş, hatta geçmiş bir reform. Bu büyüklükte bir ülkeye bir zamanlar biçilmiş olan idari yapının artık çok dar geldiğini yıllardır söyleyip duruyoruz. Ayrıca, böyle bir reformun Kürtler’le gönüllü bir birlik içinde bir arada yaşayabilmek için önemli bir araç olabileceğini düşünen çok geniş bir kesim var. AK Parti’nin zaten daha önce hazırlanmış bir reform taslağı var. CHP de Avrupa Yerel Yönetimler Şartı’nı desteklediğini söylüyor. İki partinin birleşip bu reformu çıkarması işten bile değil.

4) Hükümetin, anadilde eğitimin 2018 yılında yürürlülüğe gireceğini ilan etmesi. O tarihe kadar da bu konuda yetkin öğretmenler yetişmesi.
AK Parti şu anda “anadilde eğitim” hakkını tanımak noktasından oldukça uzak duruyor. Bu adım iktidar için atılması en güç adım gibi görünmekle birlikte, sorunun çözümünün önündeki tek engel haline geldiği takdirde atılması imkansız değil.

5) Ve nihayet 2013’te Öcalan’ın ev hapsine çıkarılması.
Öcalan’a ev hapsi seçeneğinin, daha şimdiden AK Parti’nin önde gelen bazı isimleri tarafından telaffuz edildiğini düşünürsek, bu adımın da mümkün olduğunu söyleyebiliriz.

Ya PKK’ya düşenler?

Balıkçı’nın planında, Meclis ve hükümet 1, 2 ve 3’üncü adımları attıktan sonra PKK’nın da şartsız olarak silahlı mücadeleyi bitirdiğini açıklaması. (Burada istenen silahları teslim etmek, teslim olmak da değil, siyasi olarak silahlı mücadeleden vazgeçtiğini açıklamak.) 4 ve 5’inci adımlardan sonra da PKK’nın tüm güçlerini sınır dışına çekmesi öngörülüyor.

İşte problem de burada başlıyor.

Zira ben vatandaşlık tanımı değişti, yerel yönetim reformu çıkarıldı, anadilde eğitim hakkı verildi diye hatta şiddete bulaşmayanlara kısmi af çıkarıldı diye PKK’nın herhangi bir adım atacağına inanmıyorum. Eğer atsalardı, bundan önceki reformlardan sonra atarlardı. Tam tersine, yapılan reformlardan hiç hoşlanmadıklarını ve terörü gitgide şiddetlendirdiklerini gördük.

PKK’nın çözümden anladığı tek şey, bölge yönetiminin kendisine verilmesi. “Demokratik özerklik” adı altında Güneydoğu’da PKK’nın iktidarda olduğu bir devletçik kurulması… Statü deyip durdukları bu… Ve bunun dışında hiçbir “adım” kesmiyor terör örgütünü. Zaten bunu da açıkça ifade ediyor; Avrupa Yerel Yönetimler Şartı bize yetmez diyor.

Peki o zaman Meclis kendisine düşen adımları atmamalı mı?

Tam tersine hükümet bu adımları bir an önce atmalı. PKK’yı çözüme razı etmek için değil, Kürt vatandaşlara karşı borcu olduğu için, tek taraflı olarak atmalı.

Atılan bu adımlar dolaylı olarak PKK’yı zayıflatacak; kitle temelini daha da erozyona uğratacaktır. Ama hayal kurmamalı, bu adımların PKK’yı bitirmeyeceğini ancak marjinalleştireceğini de görmeliyiz.

Bugün, 21.09.2012

“Devlet yakın tarihimizde hiç bu kadar muktedir olmamıştı” sözü durduk yere söylenmedi. Bugün iktidar, vesayet dönemlerinde ikiye ayırdığımız, birine ‘devlet’ ötekine ”hükümet’ dediğimiz güç unsurlarını birleştirdi.

E. F. Schumacher’in “Küçük Güzeldir” başlıklı bir kitabı var. Yazar, ölçek olarak küçük olana övgü yağdırır bu kitabında. Ama gerçek hayatta kimse küçük olana itibar etmez. Çocuk bile dilinin bağı çözülür çözülmez hep büyüdüğünü söyler durur. “Büyük” şehir olmanın da bu türden Freudyen bir temeli var, belki de. Zira soracak olsanız, hemen her belediye büyükşehir olmak isteyecektir.

***

Türkiye’de Ankara’nın başkent olmasıyla başlayan ama 1950’li yıllardan itibaren artan bir şehirleşme sürecinden söz edilebilir. Şehirleşme biçimimizin en ayırt edici yanlarından biri de, hiç kuşkusuz, bazı şehirlerin diğerlerinden daha büyük şehirler olarak gelişme göstermiş olmasıdır. Nitekim bu eğilim fark edilmiş, 1984 yılından itibaren büyükşehirler için ayrı bir yönetim biçimi öngörülmüştür. İlk başta 3 olan büyükşehir sayısı, değişik tarihlerde yapılan düzenlemelerle artırılmış, 16’ya çıkmıştır.

Adalet ve Kalkınma Partisi, 2011 seçimlerine giderken daha önce kendisinin çıkarmış olduğu Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nda değişikliğe gideceğini vaat etmiş, en kısa zamanda, il nüfusu 750.000’i geçen illerde de büyükşehir belediyesi kuracaklarını belirtmiştir. Şimdilerde ise –basına yansıyan bilgiler doğru ise- bu vaadin gerçekleştirilmesinin hazırlıkları yapılmakta ve önümüzdeki yasama döneminde yeni büyükşehirlerin kurulması gündemdedir. Basına yansıyan bilgilerden hareketle, yeni düzenlemeyle 13 ilde daha büyükşehir kurulabileceği söylenebilir.

***

Peki, bir şehir büyükşehir olmayı niçin ister? Bunun pek çok sebebi var. Ama galiba “büyük” sıfatı, büyükşehir belediyesi olmanın en önemli gerekçesi. Düşünsenize, artık, A Belediyesi Başkanı değil de A Büyükşehir Belediyesi Başkanı oluyorsunuz. Bu, büyükşehir olmanın psikolojik gerekçesi.

Büyükşehir olmanın ekonomik gerekçelerinden de söz edilebilir. Örneğin, her belediyenin bir araç parkının olması anlamlı olmayabilir. Onun yerine, geniş bir araç parkından büyükşehir bünyesindeki bütün belediyeler yararlandırılabilir. Buna biz, ölçek ekonomisi diyoruz.

Büyükşehir olmanın siyasetle ilgili gerekçelerinden de söz edilebilir. Bu kararın iktidar açısından önemi var; zira bir yeri büyükşehir statüsüne sokmak, o iktidar açısından oy getiren bir karar olabilecek potansiyele sahiptir. Buna genellikle diğer partiler de karşı çıkamazlar; zira muhalefet de, o yerin büyükşehir olmasını engelleyen konumuna düşmek istemeyecektir.

İşin maliyeyle ilgili bir yanı da bulunmaktadır. Bugünkü mahalli idareler mali sisteminde büyükşehirler, gelir kaynakları bakımından, diğer belediyelere göre daha avantajlı durumdadır. Bu, daha önce yapmakta zorlanabileceğiniz pek çok hizmeti yapabileceğiniz anlamına gelir.

Büyükşehir belediyeleri, plânlama disiplini açısından da önem arz eder. Zira bugünkü imar düzenibakımından, her bir belediye kendi imar düzenini oluşturabilmektedir. Bu da yan yana duran iki belediyede çok farklı imar haklarının verilmesi anlamına gelebilmektedir. Büyükşehir belediyesi, kendi sınırları içindeki yerleşim yerlerine bir bütün olarak bakabilme imkânına sahiptir. Bu da büyükşehir sınırlarında tek bir imar düzeninin olmasına fırsat verecektir.

***

Ak Partinin yeni büyükşehir belediyeleri oluşturması büyüyen şehirlerimizin sorunları çözmeye yeter mi? Bu soruya “Evet çözer” diyerek cevap vermek kolay değil. Gerçi, kamuoyuna yansıyan bilgiler doğruysa, iktidar, büyükşehir belediyelerine çok geniş yetkiler aktarmayı da vaat ediyor. Ama ben yine de büyükşehir belediyelerine aktarılacak bu yetkilerde “merkeziyetçilik” hastalığımızdan kurtulamadığımızı gösteren kılçık düzenlemelerin yer alabileceğini kanaatini taşıyorum. Yani demem o ki, merkez, merkezin dışındaki yönetim birimlerine güvenmemeye devam eder. Niçin mi? İki sebepten dolayı:

Bir:Terör olaylarının tırmandığı bir dönemde bu türden bir düzenlemeyi yapıyorsanız, bu dediğim merkeziyetçi refleksin daha da yüksek olacağını tahmin etmek zor olmasa gerekir.

İki:Ak Parti, iktidara geldiği ilk yıllardaki kadar yerinden yönetim yanlısı değil artık. Kanaatim şu: Ak Parti o zamanlar yerel yönetimlerde güçlüydü. Merkezi idarede ise sadece iktidardı, muktedir değildi. Şimdi ise merkezi idare hem iktidar hem de muktedir. Bu yüzden, büyük bir ihtimalle merkeziyetçi refleksi yüksek bir düzenleme yapılacaktır. Bunun kanıtı, son yıllarda Çevre ve Şehircilik Bakanlığına aktarılan yetkilerdir.

***

Peki, Türkiye’nin şehirlerini Ankara’dan yönetmek ne kadar mümkün? Bu soru, yeni bir soru değil, aslında. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde de İstanbul’un örneğin Bolu’ya bile yetişemediği belirtilerek adem-i merkeziyetçi (yerinden yönetimci) bir anlayışla ülkenin yönetilmesi gerektiği belirtilmiştir. O zaman da, bugün de, bu türden beklentilere “bölünme korkusu”yla karşı çıkılmıştır. Kanaatim o ki, yeni düzenleme de “bölünme korkusu”nun gölgesinde çıkacaktır. Dolayısıyla “dağ fare doğurdu” tarzında bir düzenleme çıkabilir.

Yeni düzenleme, 13 şehrin “büyük” şehir olmasına ve buralardaki yerel idarecilerin biraz şişinmesine katkı sağlamaktan öte bir amaca hizmet edemeyebilir.

Tersi olursa ne olur? Yanılmış olurum. İyi de olur.

Rotahaber, 21.09.2012

Son günlerde hükümet çevresinden ve bürokrasiden gelen bazı işaretler iktidar partisinin muhafazakâr otoriteryenizme doğru gittiği suçlamasında haklılık payı olduğu kanaatini yaygınlaştırıyor. Eğer bu yargı doğruysa, bunun sadece kategorik AKP karşıtlarını değil, AKP iktidarının Türkiye’nin demokratik dönüşümüne yaptığı katkıyı takdir etmekte şimdiye kadar bir beis görmemiş olan -liberali, solcusu ve muhafazakârıyla- bütün demokratları endişeye sevk etmesi gerekir.

Önce şunu teslim edelim: Muhafazakâr bir tabana dayanan ve kimliğinde dini-muhafazakâr değerlerin öncelikli yer tuttuğu bir partinin iktidarında muhafazakârlığın görünürlüğünün artacağı ve bunun kamu alanına da yansıyacağı tabiidir. Böyle bir iktidar döneminde yer yer muhafazakâr değerleri referans alan toplumsal-kültürel baskıların ortaya çıkması da beklenebilir.

Ancak, temel hakların genel hukuki rejiminde bir kısıtlamaya yol açmaması ve “muhafazakâr şiddet”i teşvik etmemesi kaydıyla, bu durumun demokrasi bakımından itiraz edilecek bir yanı olmasa gerektir. Çünkü, bu sınırlar içinde kalması halinde, yarışmacı-demokratik bir sistemde bu gibi dönemler geçici ve değişken olacaktır. Ayrıca, ifade ve örgütlenme özgürlükleri bu muhafazakâr “hegemonya”yı dengelemek ve toplumun çoğulcu yapısını korumak bakımından işlevsel olacaktır.

Bugün karşı karşıya olduğumuz mesele, halihazırdaki siyasi durumun bu sınırları aşmış olup olmadığıdır. Son günlerde olanları hatırlayalım: “Milli ve manevi değerler”le bağdaşmaz bulunan bir televizyon dizisine RTÜK’ten uyarı cezası geliyor, içki tüketimini neredeyse “içki yasağı” olarak yorumlanabilecek katı kurallara bağlayan idari düzenleme yapılıyor, Başbakan beğenmediği bir sanat eserinin yıkılması emrini veriyor. Bir de bunun daha geniş bir arka planı var: Başbakan Arap dünyasında “sultan” muamelesi görmekten hoşnut duruyor, kendisine “mümtaz şahsiyet” ödülü verenlerin önünde İslâm dünyasının “kendisine yeter” olduğunu söylüyor ve buralardaki konuşmalarında doğruluk ve adaletin referansları hep İslâm oluyor.

Ben şahsen halihazırda muhafazakâr-otoriteryen bir rejim altında olduğumuz kanaatinde değilsem de, bu durumu rahatsız edici buluyorum. Çünkü, bu görüntü, kendisini “rahat” hissetmesi halinde AKP iktidarının muhafazakâr-otoriteryenizm yönünde adımlar atmaya istekli olduğunu gösteriyor. Türkiye’nin siyasi sistemini liberalleştirmek ve demokratikleştirmek yönünde hatırı sayılır adımlar atmış olan bir partiye böyle bir isnatta bulunmanın tutarsız ve haksız olduğu söylenebilirse de, sanıyorum ki bu konuda tutarlı bir açıklama yapılabilir.

Şöyle ki: AKP iktidarının AB referanslı liberal-demokratik açılımlarının, kendi muhafazakâr tabanını genel bir özgürlükler rejimi içinde rahatlatma saikiyle yakın bir ilişkisi var. Bunu, hükümetin geniş dindar-muhafazakâr kesimleri özgürleştirme ve sistemin eşit ve katılımcı özneleri haline getirme çabasında bir yanlışlık gördüğümden söylemiyorum. Sorun, AKP’nin kendi tabanının muhafazakâr değerlerini bütün toplum için “normal” olan gibi algıladığı izlenimi de vermesinden kaynaklanıyor.

Bu algıyı, özellikle Başbakanın demokrasiyi “çoğunluğun iradesi”yle özdeşleştirme eğilimiyle birleştirirseniz, ortaya çıkacak “Türkiye tasavvuru”nun nasıl bir şey olacağını kestirebilirsiniz. Böyle bir tasavvurun sözde demokratik meşruluğunun, onun arkasındaki çoğunluğun mümkün olduğunca genişlemesine de bağlı olduğu gerçeği, Başbakanın seçmen tabanını % 50’nin üstüne çıkarma projesini de daha anlamlı kılabilir.

Neyse ki, Türkiye’nin iyi-kötü çoğulcu yapısı ve uluslar arası bağlantıları, bunu AKP önderliğinin “gönlünde yatan” bir tasavvur olarak kalmaya mahkûm ediyor.

Star Gazetesi, 15 Ocak 2011

Aysel Tuğluk’a baktığımda, adeta 70’li yılların siyasetinden zamanımıza ışınlanmış bir figür görüyorum. Haklılığını her şeyi açıklama gücüne sahip teorisinden alan kesin inançlı bir fanatiğin zamanını şaşırıp günümüze düşmüş görüntüsü bu.

Ama ne yazık ki gerçek.

Ve devletin kirli sicili, ona 70’li yılların Türk solunun hep hayalini kurup hiç sahip olamadığı bir “nimet” bağışlamış; geniş bir kitleye dayanma gücü vermiş.

Tam da bu yüzden, onun hep haklı, hep mağdur, haklılığını mağduriyetinden alan, hayatın sırrını çözmüş bir teorisyen edasıyla, kısa ve kesin hüküm cümleleriyle söylediklerini, bir totaliterin siyaset okumaları olarak tanımlayıp bir kenara koyamıyoruz.

Yıldıray Oğur’a yazdığı açık mektup, Spinoza’yla bezenmiş olsa da, enikonu diğer bütün milliyetçilikler kadar coşkulu ve yine onlar kadar bayağı bir perspektif ve dili ifade ediyor. Ve sorunun hala çözülememiş olmasında Kürt milliyetçilerinin payına dair ipuçları veriyor.

“PKK, son ferdine kadar direnir, savaşır ama teslim olmaz” diyor Tuğluk. Aslında “son neferine kadar Türk vatanının her karışını…” söylemini tekrarlıyor “tespit”inde.

“PKK’nin kullandığı şiddet” Tuğluk’a göre “politik karşı şiddet”miş. Böyle bir kavram olur mu, şiddet varsa orada politika kalır mı, Arendt neden “siyasal şiddet bir oksimorondur” demiş, burada o tartışmalara girmeyelim. Ama söyler misiniz, yola mayın döşemeyi, asker, polis ve sivil siyasetçi öldürmeyi “politik şiddet” sayacaksak, JİTEM’in yargısız infazlarını da “devlet terörü” yerine aynı sempatik “politik şiddet” kavramının içine koyacak mıyız?

Yoksa, ister devlet tarafından işlensin ister PKK, cinayete cinayet mi diyeceğiz?

***

“Ezenin şiddetiyle ezilenin şiddetini aynı kefeye koyup değerlendiremeyiz” diyor Tuğluk. Sahi nedir bu ayrımın hikmeti? Şiddetin meşruluğunun temel kriteri bu mudur, yoksa “ezen”i ve “ezilen”i aşan daha üstün başka bazı değerler mi? Örneğin evrensel hukuk, adalet ve insan hakları mı? Neden Uluslararası Af Örgütü gibi insan hakları örgütleri, Tuğluk’tan farklı olarak, muhalif silahlı gruplardan gelen insan hakları ihlallerini de aynı şekilde mahkum ediyorlar da “ama onlar ezilen, onlarınki mubahtır” demiyorlar?

Tuğluk, PKK’nın yürüttüğü şiddeti ulusal ve politik olanın ötesinde, kabul edilebilir bir ahlaki zemine dayandırmak için herhangi bir düşünsel çaba içine girmiyor. Örneğin İngiltere’ye karşı başkaldıran Amerikalıların yaptığı gibi bunu “doğal hukuk” veya “direnme hakkı” gibi felsefi bir zemine oturtma gereği duymuyor.

Çünkü içinden geldiği geleneğin böyle bir ahlaki zemin iddiası hiç olmadı; tıpkı aynadaki suretini taşıdığı Kemalistlerin olmadığı gibi. Olan zeminden de çıka çıka totaliter “KCK Sözleşmesi” çıktı.

***

Tuğluk’un dili, kınadığı Çiller’inkine benziyor aslında. O da “devlet uğruna kurşun atanı ve yiyeni” kahraman görüyor.

Oslo sürecine ve bugünkü duruma dair söylediklerinin çoğu doğru değil. Ama bunun çok da önemi yok. Çünkü asıl konuşulması gereken bu değil.

Tuğluk bir konuda haklı.

Gerçekten de ortada söylenmeyen bir şey var: Bu da onun ve siyasi çizgisinin kötülüğü mahkum etmeyi başaramadığı.

Söylenmeyen, onların “yüce ulusal bir dava” adına kan dökmeyi mubah gördükleri ve bunu barış ve demokrasi söylemiyle meşrulaştırılmaya uğraştıkları. Asker, polis veya sivil, masum insanları sinek öldürürcesine kolay katleden bir örgütün işlediği kötülüğü izah etmeye, mantığa büründürmeye, hatta yüceltmeye çalıştıkları.

Yine söylenmeyen, bir kısım demokratın da utanç verici bir sessizlikle bu kötülüğü görmezden geliyor olduğu.

Asıl söylenmeyen gerçek bu ve gerçeğin en önemli kısmı bu.

Ben Tuğluk’u okurken, bir totaliterin şiddet dilini duyuyorum. O Spinoza’yla başlamış, ben de Yunus’la son vereyim: “Nice yumuşak söylese / sözü savaşa benzer.”

Star, 20.09.2012

İki hafta kadar önce Amerikalı düşünce kuruluşu Liberty Fund tarafından düzenlenen bir konferans için İngiltere’deydim. Bir tür “liberaller buluşması” niteliğindeki toplantıdaki konulardan biri de “Batı ve İslam” idi.

Konuşmacılardan biri, Batı’daki özgürlüklerin “radikal İslam” tarafından tehdit edildiğini öne sürdü. Batı’ya göçmüş olan Müslümanların kendi değerlerini herkese dayatmak istediklerini, terörizmin de bunun bir yöntemi olarak işlediğini savundu. Özetle, “Batı, İslam’dan gelen bir saldırı altında hissediyor kendini” dedi.

Bunun üzerine ben sözü alıp şuna benzer bir şeyler dedim:

“Ben de İslam dünyasından geliyorum ve oradaki algı bunun tam zıttı. Yani Müslümanlar, Batı’ya karşı bir saldırı halinde olduklarını değil, tam tersine Batı’nın saldırısı altında olduklarını düşünüyorlar. İşgal edilen ülkeler, bombalanan topraklar, İslam’a yapılan hakaretler de bunun en açık kanıtları sayılıyor.”

Sanırım şu günlerde süregiden “film krizi” de bu iki zıt perspektiften okunuyor.

Biz Müslümanlar, “Batı’dan gelen hayasız akınlara bir tanesi daha eklendi, alenen Resullah’a küfretmeye cüret etti utanmazlar” diye düşünüyoruz.

Batı’da ise, “basit bir filmi bahane ederek yine bize saldırdılar, diplomatlarımızı öldürdüler” gibi yorumlar yankılanıyor.

Bunu diyen Batılı şahinler, Obama’nın Müslüman dünyaya yönelik “açılım” politikalarının işe yaramadığını, tam tersine “zaaf” gibi gözükerek “İslamcıları cesaretlendirdiğini” de savunuyor genellikle. (Yani biraz bizde “Kürt açılımı”na ve “Oslo görüşmesi”ne karşı çıkanların, “PKK işte bunlar yüzünden şımardı, cesaretlendi” demesi gibi.)

Fanatikler ve ılımlılar

Bana sorarsanız, karşımızdaki gerçek tablo ise şu:

Birbirlerine diş bileyen yekpare bir “Batı dünyası” ve “İslam dünyası” yok. Her iki medeniyetin içinde de “olay çıkarmaya” meyilli radikaller var.

ABD’deki Hıristiyan aşırı sağcılar ve fanatik Siyonistler, yahut Avrupa’daki iflah olmaz din düşmanları gibi…

Müslüman dünyaya karşı saldırgan politikaları savunanlar, ya da İslam’a karşı hakaretler savuranlar, genelde bunlar. Bunların işlerine en çok yarayan kadro ise, Ayan Hirsi Ali filan gibi “ben eskiden Müslümandım, çıktım kurtuldum” diye ortada gezip kendilerini pazarlayan “sabık Müslümanlar.”

Bizim coğrafyada ise, Libya’daki ABD konsolosluğunu roketle vuran militan Selefiler gibi, gayr-ı İslami buldukları her şeyi yok etmeye meyilli fanatikler var.

Ve bu iki dünyanın fanatikleri, karşılıklı eylemlerle birbirlerini besliyorlar. Dahası kendi dünyalarındaki ılımlıları da gaflet, dalalet ve hatta hıyanetle suçlayıp susturmaya çalışıyorlar.

“Ilımlı” kelimesinin Türkiye’de dahi ne kadar kirli bir kavrama dönüştürüldüğünü hatırlayalım.

Türkiye nerede?

Halbuki Türkiye,  Batı ve İslam arasında giderek yükselen bu gerilimin ateşini düşürmek, diyalog ve anlayış köprüleri kurmak için kaftanla biçilmiş bir ülke.

Sadece devleti ve siyasetiyle değil, sivil toplumuyla, entelektüelleriyle, medyasıyla…

Ancak buradaki potansiyelin açığa çıkması için, bizim toplumda halen çok etkili olan iki zihinsel prangadan kurtulmamız lazım.

Bunlardan ilki, “bizim İslam dünyasıyla ne alakamız var ki, biz laik ve çağdaşız” diyen Kemalist ezberdir. (Şu aralar “Suriye’de ne işimiz var” söylemiyle ve Suriyeli mültecilere karşı düşmanlıkla da temayüz etmektedir.)

Diğer zihinsel pranga ise, “bizim Batı’yla ne ilgimiz ki var ki, biz sadece ümmetin parçasıyız” diyen eski model İslamcı ezberdir.

Oysa tam da ümmetin ihtiyacı var, Batı’ya ve tüm dünyaya açılan, hitap eden Müslümanlara…

Star, 19.09.2012

Devlet ‘aklanıyor’. Elbette kastettiğim AK Parti’nin artık devlet haline gelmesi değil. Tabii ki AK Parti devlet, hatta çoktan devlet olmalıydı. Bütün normal demokrasilerde seçim kazanan ve hükümet eden güç, devleti temsil eder ve yönetir.