Türkiye, komitacılık anlayışından demokrasi, hukuk ve kamu düzeninin bozulması bakımından ciddi zararlar görmüştür. Toplumsal meselelerin gerçekçi tasvirini ve tenkidini yapan Mehmet Akif Ersoy’un yaşadığı devrin bu temel meselesini ihmal etmesi düşünülemezdi. Nitekim Mehmed Akif Ersoy, Safahat’ın altıncı kitabında İkinci Meşrutiyet’ten Birinci Cihan Harbi’nin sonuna kadar olan dönemi anlatır. Bu dönem, Akif’in hiç sevmediği II. Abdülhamid istibdadını takip eden hürriyet atmosferinin, fırkacılık, komitacılık ve cuntacılık yüzünden ortadan kalkmasının hikâyesidir.
Balkan Harbi’yle başlayan on yıllık savaşta, Osmanlı İmparatorluğu da dağılacaktır. Akif, gerçekçi toplumsal tasviriyle bu dönemin oldukça sert eleştirisini yapacaktır. Eski nesilden ümidini kesmiştir. Yeni nesli ise Asım’ın nesli temsil etmektedir. Bu yüzden Akif’in tasvir ve tenkidi, Asım’ın nesline yönelir.
Asım’ın nesli, biraz da genç İttihatçılardır. Müthiş bir dinamizmle sağa sola hücum eden bu nesil, kendine de cemiyete zarar vermektedir. İyi niyet yetmemektedir. Bir tür komitacılıkla toplumsal meseleleri düzelteceğini zanneden Asım ve nesli çıkmaz bir yola girmiştir.
Efelik Çıkmaz Yoldur
Bir başka deyişle Akif’in de eleştirdiği rezail-i içtimaiye karşı yönelen bu reaksiyon, onun kadar büyük bir rezail-i siyasiye yaratmıştır. Rezail-i içtimaiye karşı efelik, güzel görünse de çözüm getirmeyecektir:
“-Efelik, çok güzel amma, sonu çıkmaz bu yolun”
Asım çıkmaz bir yola girmenin ötesinde, kendisine de zarar verecektir:
“-Asım, bana bak!
Yol yakınken geri dön, nafile çıkmaz bu sokak,
Koşuyorsun, be çocuk, çarpacak alnın duvara,
Dağılır sonra kafan, etme, çekil bir kenara.”
Meyhane Basmakla Olmaz
Sonra Asım’ın yaptığı efelikler, rezail-i içtimaiyeyle beraber sıralanır:
“Sen o meyhaneyi basmakla mükellef miydin
Ya kumarbazları mânâsı nedir tehdidini
Toplanıp cümbüş ederken elin evladı, gece,
Hangi bir hakla gidip hepsini dövdün delice
Nara atmış gibi sarhoşları tut sen, kovala…
Bari git bekçi yazıl, aylık alırsın, budala!
Niye cebren ayırırsın kocasından kadını
Komşular, baksana, “kel kâhya” komuşlar adını!”
Asım mücadelesinde tamamen haksız değildir… Cemiyette sahiden rahatsız olunacak meseleler, hastalıklar vardır. Lakin mücadelenin yolu, efelik değildir.
Kanun Dışına Çıkan Millet Değil Sürü Olur
Kanun dışında bir güç aranması cemiyeti, millet olmaktan sürü haline getirir. Akılla kanunla değil hisle hareket edilirse, memleketin kurtarılması bir yana batmasına yol açılacaktır. Bu yola tevessül eden hükümet de, yer altına çekilecek, meşruiyet krizine girecektir.
“Biz, Asım, ne şunun yumruğu lazım, ne bunun,
Birinin pençesi ister yalınız. Kanunun.
Ver bütün kudreti kanuna ki vahdet yürüsün…
Yoksa millet değil, ancak dağınık bir sürüsün!…
Memleket zaten, ayol, baksana: allak bullak,
Sen de hissinle yürürsen batırırsın mutlak.
Ya kuzum, zaptiye ruhuyla hükümet sürenin,
Yeri altındadır, üstünde değil kürenin!”
Asım’ın nesli, bu tür efelikler yerine cephede savaşırken şehit düşse, ana babalar bunu kabul edebilirler. Zaten Akif’in Çanakkale şehitleri için yazdığı o anıtvari şiir de, bu bağlamda yazılmıştır. Akif aynı zamanda Çanakkale’deki bu sarsılmayan imanı, milletin köklerine, Mecnun’un Leyla’sı gibi gördüğü yarınına umudun bir karinesi olarak görmektedir. O yüzden asla “Korkma”yacaktır. Bu onun aynı zamanda gayri meşru yollara ve ümitsizliğe kapıları kapayışıdır. Fakat efelik yolunda ölür veya öldürülürlerse, aileler bunu nasıl kabul edebilir?
“Hem gazâ, hem de şehadet, ne saadet bu!” derim
Ciğerim yansa da söndürmek için cehd ederim.
Ama “kaatil” deseler oğlumu, yahut “maktul”,
O zaman işte benim akıbetim pek meçhul.”
Akif de toplumsal meseleleri çözmek için radikal bir yol aramakta, “inkılap” istemektedir. Mamafih onun inkılap anlayışı, efelik, Babıali basmak ve adam asmak değildir. İttihatçı komitacılığın yaptığı bu yanlışları tasvip etmediğini açıkça söyleyen Akif, Asım neslini de bu yanlıştan kurtarmak ister. Onları siyaset ve savaş yüzünden tamamlayamadıkları tahsillerini tamamlamaya çağırır…
Komitacılık Değil İnkılâp
“İnkılab istiyorum, ben de, fakat, Abdu gibi…
Yoksa, ellerde kör alet efeler tertibi, Babıali’leri basmak, adam asmakla değil.
Çek bu işten bütün ihvanını kendin de çekil.
Gezmeyin ortada, oğlum sokulun bir sapaya,
Varsa imkânı, yarın avdet edin Avrupa’ya”
Milleti ve memleketin geleceği için eğitimini tamamlaması gereken Asım’ın nesli, medeniyeti ihtiva eden marifet ve ahlakı ihtiva eden faziletle mücehhez olmalıdır:
Asımın Yolu: Marifet ve Fazilet
“Hadi tahsilini ikmale tez elden, hadi sen!
Çünkü milletlerin ikbali için, evladım,
Ma’rifet, bir de fazilet… İki kudret lazım.”
Bunun için Asım’ın nesli derhal eğitimini tamamlamalı ve yurda dönmelidir:
“Bir gün evvel gidiniz, bir saat evvel dönünüz!
Şark’ın âgûşu açıktır o zaman işte size;
O zaman varmanın imkânı olur gayenize;
O zaman dinlerim artık seni, Asım, bol bol…
-Yarın akşam gideriz.
– Öyle mi Berhudar ol.”
Mehmet Akif, İkinci Meşrutiyet’te büyük ümitlerle başlayan hürriyet döneminin komitacılık yüzünden sona ermesini, kanun ve ilim yolundan sapılmasının getirdiği yeni istibdatı, toplumda her alanda ortaya çıkan yoksulluğu ve yeni neslin bu yolda heder olmasını eleştirir. Asım’ın nesline meselelerin kanun yolu dışında çözülemeyeceğini, vurdu kırdılı kolay çözümlerin mümkün olmadığını, inkılabın ancak marifet ve fazilet kazanmanın yolu olan eğitimle gerçekleşebileceğini anlatır.
Asım’ın neslini cephelerde perişan eden ve tahsillerini yarım bıraktıran süreç, 1913’te Mahmut Şevket Paşa’nın katlini takiben 1913 İttihatçı cuntasının iktidara gelmesiyle başlayacaktır. Bir sene içinde parlamentoyu bırakın, hükümete bile sormadan Birinci Dünya Savaşı’na girme faciasına ve sorumsuzluğuna imza atanlar, Çanakkale, Sarıkamış ve daha birçok cephede Asım’ın neslinin yok oluşuna yol açacaklardır. Bu itibarla bugün Akif’in Çanakkale Destanı’nı okuyanlar, komitacılığı ve cuntayı hicvini de okumalılar… Çünkü Akif tarih tekerrür etmesin diye, ders almak için Safahat’ı yazmış, sebep-sonuç ilişkileri kurarak analitik bir bütünlük ortaya koymuştur. Yoksa Akif, bir hamasetin şairi değildir.
Çanakkale’deki şehitlerden bahsedenler, Türkiye’yi bu felaketlere sürükleyen cuntadan bahsetmiyorlarsa ne tarihten ders alınmış ne de Safahat tam okunmuştur. İstiklal Marşı’nın yazarı Mehmet Akif, yeniden bir İstiklal Harbi yaşanmaması için istikbal neslini bu şekilde uyarır. Son dönemlerdeki hadiseler, bize, Akif’in ne kadar haklı olduğunu yeniden hatırlatıyor.
Akif’in geçmişte rezail-i içtimaiye karşı yaptığı mücadelenin bugün bilhassa rezail-i siyasiyenin bir şubesi olan komitacılara karşı yürütülmesi gerekiyor. Siyasî ihtirasları için İstiklal Marşı’nın yazarına dahi dil uzatabilen komitacıların ismi bugün hatırlanmazken, Mehmet Akif’in “temiz -Tahir” ismi yurdumuzdaki sönmeyen ocaklarda ebediyen anılacaktır.
Yeni Yüzyıl, 27.12.2015
http://xn--yeniyzyl-b6a64c.com.tr/makale/asimin-nesli-ne-yapmali-ne-yapmamali-665
