Cevabı belli bir soru bu: Hayır, AK Parti iktidarının bir alternatifi yok. Alternatif olarak ilk akla gelen anamuhalefet partisidir. CHP on yıllık bir iktidar karşısında bile hâlâ ‘alternatif’ görüntüsü veremiyor.
Bunda kuşkusuz CHP’nin izlediği politikaların rolü var. Askercil tutumu, dışlayıcı dili, ideolojik dokusu, lider sorunu vs. CHP’nin kendi ‘öz’ tabanını aşıp bir kitle partisi haline gelmesini önledi. Dolayısıyla CHP’nin son on yılda toplumsal talepleri anlayamadığını, değişimi okuyamadığını söyleyip duruyoruz. Değişime karşı statükoyu, demokrasiye karşı sivil-asker bürokratik vesayeti, topluma karşı devleti ve hatta geleceğe karşı geçmişi savunan bir CHP elbette toplumsal taleplerin ve değişimin taşıyıcı aktörü olamazdı.
Ancak unuttuğumuz iki nokta var. Birincisi, CHP böyle bir pozisyonu rasyonel bir siyasal analizin sonunda almadı. Geçmişinden taşıdığı kimliği, kadroları ve tabanın verdiği ‘doğal tepkiler’le üretildi bu çizgi. Yani bir ‘aktör’ ve ‘yapı’ olarak CHP yapması gerekeni yaptı. Kurduğu ‘Kemalist’ devleti, bu devletin ideolojik aygıtlarını ve beslediği toplumsal kesimleri savundu. Demokrasinin ve toplumsal taleplerin değil ‘rejim’ denilen iktidar düzeneğinin arkasında durdu. Tarihi ve müttefikleri dikkate alındığında ‘doğal’ bir reaksiyondu CHP’ninki, ama demokratik değildi, büyük kitlelerin tercihlerini yansıtmıyordu. Ancak dediğim gibi, bu aktör ve yapı başka bir politika da üretemezdi.
Böyle bir tarihsel pratiğe ve ideolojik dokuya yaslanan bir parti bugün ‘değişim’ adı altında pozisyonunu değiştirmeye çalışıyor. İmkansız değil, ama zor. Hem CHP olmak, CHP olarak kalmak hem de değişmek mümkün değil. CHP ‘dönüştürücü’ bir rol üstlenebilir, geçmişte bunu yaptı; devlet aygıtını kullanarak kafasında kurduğu bir toplumu pratikte yaratmaya çalıştı. Siyaset toplumsal talepleri karşılamanın değil toplumu tasarlamanın aracıydı CHP için. Bu da otoriter yöntemleri gerektiriyordu tabii ki. Bu özelliğiyle CHP, demokrasi için değil tek parti rejimi içinde icad edilen bir ‘şey’di. Dolayısıyla CHP başkalarını değiştirmeye kalkışan, ama kendisini değiştirmeyi aklından dahi geçirmeyen bir parti. Birincisini yapmak üzere tasarlanan bir parti olduğu için de ikincisini yapamıyor.
Unutulmaması gereken ikinci nokta CHP’ye karşı var olan ‘tarihsel-toplumsal’ blokaj. CHP’nin çağrıştırdıkları toplumun geniş kesimleri için hiç de pozitif değil. Seçmen analizlerinde ‘asla oy vermeyeceğiniz parti’ sorulduğunda iki parti açık ara önde çıkıyor; birincisi BDP ikincisi de CHP. Çok büyük bir kitlenin ‘asla’ dediği bir parti ‘marjinal’leşmiş demektir. CHP kimliği, kadroları, söylemi ve tarihiyle yüzde yetmişlere ulaşan büyük merkez sağ kitlelere ‘yabancılaşmıştır’. CHP ile bu kitleler arasında psikolojik bariyerler vardır; adı CHP olan bir parti bu kitlelerden oy alarak iktidara gelemez.
Başa dönersek; anamuhalefet, eğer iktidar partisinden kaçanları bünyesinde toplayabiliyorsa iktidar alternatifi olabilir. Böylece iktidar partisinin oylarının azalması muhalefet partisinin oylarının artması anlamına gelir. Bugün seçmen araştırmalarına baktığınızda AK Parti’den CHP’ye oy geçişlerinin yok derecesinde olduğunu görürsünüz. İşte bunun nedeni Türkiye’nin yakın tarihi, sosyolojisi, CHP’nin kimliği, kadroları ve tarihiyle imajıdır; bugünden yarına da değişmez.
Neredeyse on yıldır dile getirdiğim bir tez var; eğer bir gün AK Parti’ye bir alternatif çıkacaksa bu ‘sağ’dan çıkacak. Bugün öyle bir oluşum da yok. Numan Kurtulmuş’un AK Parti’ye yönelmesi, Süleyman Soylu’nun elinden bir operasyonla DP’nin birkaç yıl önce alınması geriye pek ‘sağ’ alternatif bırakmadı. MHP’yi saymıyorum, çünkü MHP son yıllarda ‘hedef kitle’ olarak AK Parti’ye de oy veren geleneksel sağ kitleleri değil CHP’li ulusalcı-laik kitleleri aldı. Ama belli olmaz, önümüzdeki MHP kongresinden sonra parti kendine yeni bir rota çizerse durum değişebilir. Bu sütunlarda defalarca yazdığım gibi ‘muhafazakâr demokrat’ AK Parti’ye karşı MHP ‘milliyetçi-demokrat’ bir pozisyon geliştirebilirse sağda AK Parti’nin alternatifi olabilir.
Kısaca AK Parti’den oy çelemeyen bir parti alternatif olamaz. Böyle bir parti de yok. Aksine AK Parti çevreden oy devşirme siyasetine devam ediyor.
Zaman, 20.07.2012
