Müzik, moda ve popüler kültür ikonlarından “Glam rock’ın kralı” lakaplı David Bowie, yeni yılın ilk günlerinde 69 yaşında hayatını kaybetti. Kırk yılı aşan kariyerinde efsane albümlere imza atan Bowie’nin son albümü “Blackstar” ölmeden birkaç gün evvel yayınlamıştı.
David Bowie’nin ölümüne küresel medya geniş yer ayırdı. Pop-kültür ve müzik alanında faaliyet gösteren yayın organlarındaki ölüm haberleri olağan olmasına rağmen, Dünya ekonomi medyasının Bowie’ye geniş yer ayırması onu tanımayanlar için şaşırtıcıydı. The Wall Street Journal onunla ilgili haberine, albüm ismine de referansla “ David Bowie: Dünyayı (…ve Tahvilleri) Satan Adam” başlığını attı. Sanat alanında olduğu kadar ekonomi ve finans alanında da yenilikçi ve çığır açıcı biri olduğu vurgulandı.
1997 yılında David Bowie, bir tür rock and roll bankeri olarak tanınan David Pullman’ın Manhattan’daki ofisine geldiğinde, yeni bir finansal mühendislik ürünü olarak menkul kıymetleştirme (securitization) konusunda konuşulur. Bowie bunun ne olduğunu sorup öğrendikten sonra hiç tereddüt etmeden yeni bir şeyler denemenin uygun olacağını düşünür. Aynı gün karar vererek 1990 öncesinde kaydettiği 287 şarkılık 25 albümünün mevcut ve gelecekteki gelirlerine dayanan, varlığa dayalı menkul kıymet ihracına karar verir. Bu daha önce sanat dünyasında hiç kimsenin aklına gelmemiş bir fikirdir.
1997’de ihraç edilen tahvillere yatırımcılar ve ekonomistler arasında “Bowie Tahvili” adı verilir. Tahvillerin hepsi Prudential Sigorta Şirketi tarafından 55 milyon dolara satın alınır. Bowie’ye bir servet kazandıran bu tahvil ihracı, entelektüel mülkiyet hakları menkul kıymetleştirmesinin Dünyadaki ilk örneği olmuştur.
Bu telif destekli tahviller, zamanla James Brown, Rod Steward, Ashford&Simpson, Isley Brothers ve heavy metal grubu Iron Maiden gibi ünlü sanatçılar tarafından da kullanılmaya başlandı. Bu tür Bowie tahvillerine finans dünyasında “Ünlü (celebrity) tahvilleri” adı verildi. Önce yüksek derecelendirilen bu tahviller, daha sonra müzik endüstrisinde ortaya çıkan internet korsanlığı gibi sorunlarla gelirler düşünce rating kaybına uğradı. 2005 yılında Apple’ın iTunes ve diğer yasal online müzik perakendecilerinin başarıları “ünlü tahvilleri”ne ilgiyi yeniden arttırdı. Goldman Sachs, Neil Diamond ve Bob Dylan gibi müzisyenlerle bu konuda çalıştı.
David Bowie teknoloji düşkünü girişimci bir sanatçıydı. 1990’ların ortalarında internet kullanımı patlama yaptığında yeni bir şarkısının –Telling Lies- satışını online olarak yapan ve 300 bin indirilme rakamına ulaşan ilk önemli sanatçıydı. Sanat, müzik dağıtım ve satış aracı olarak interneti erken keşfetmişti. 1998 yılında kendine ait BowieNet’i ve 2000 yılında kendi online bankası olan BowieBanc’ı kurmuş ve müşterilerine üzerinde kendi resmi olan ve BowieNet’e ücretsiz abonelik sağlayan kredi kartlarını dağıtmıştı.
Bowie tahvilleri, büyüyen varlığa dayalı menkul kıymet pazarında bir öncü, bir dönüm noktası olmuştu. Kömür madenlerinden, profesyonel sporculara, ünlü müzisyenlerden spor takımlarına, çok geniş bir varlığa dayalı menkul kıymetleştirme uygulamasının başlangıcı oldu. Başlattığı ve popüler hale getirdiği menkul kıymetleştirme uygulamasıyla ipoteğe dayalı menkul kıymetlerin ve diğer türev ürünlerin önünü açarak 2008 ABD morgage krizinin çıkmasından sorumluolduğunu iddia edenler bile olmuştu.
David Bowie yaşadığı dönemde önemli bir finansal yeniliğe kendi adını vermiş bir öncü, ekonomi literatürüne geçmiş bir girişimci sanatçıydı. Yorumculara göre, müzik, moda ve eğlence sektörüne katkıları şüphe kaldırır olsa da, finansal piyasalarda daha sessiz ama çok daha önemli bir devrime imza atmıştı.
Yeni Yüzyıl, 14.01.2016
http://www.gazeteyeniyuzyil.com/makale/david-bowie-914
