Kitaplara ne kadar vefa duysak yine de azdır. Gidip göremediğimiz, daha önce bilmediğimiz çok şeyi öğrenmemize vesile oluyorlar. Bir kitap dostu olarak son nefesime kadar onları bırakmayacağım. Son yıllarda merak ettiğim, izini sürdüğüm birçok şeyin cevabını kitaplarda buldum. Eğer kitap okumasaydım şu hikâyeden habersiz kalacaktım. Kitaplar insana neyi öğretir? Sorusuna cevap olsun diye burada paylaşıyorum.
İşte hikâyemiz: Ernesto Che Guevara Arjantin dağlarında gerilla mücadelesine katılmadı, ama hayalini kurduğu şey, Küba’dan sonra ülkesi Arjantin’de devrim yapmaktı. 1959’da Küba’da devrim olur olmaz ilk işlerinden biri Arjantin’de gerilla hareketini örgütlemek oldu. Kendisi gidemedi ama Küba Sierra Maestra Dağlarından tanıdığı, çok güvendiği bir grup gerillayı Arjantin dağlarına gönderdi. Bu grubun başındaki komutanın adı Masetti’dir.
Masetti’nin Arjantin dağlarındaki örgüt içi infazları, Türkiye’deki silahlı sol örgütleri aratmayacak türden. Hani bazen diyoruz ya, acaba Latin Amerika’da gerilla örgütlerinde durum nedir? Bu sorunun izini sürdüm ve öğrendim ki, durum orada da feci.
Arjantin dağlarındaki iç infazlarda da, “Dağdan, yani savaştan kaçmak” ve “Ajan- işbirlikçi olmak” gibi suçlamalar var. Dağda silahlı mücadele veren bir örgütten kaçarken yakalanmış birini, mahkeme kurup yargılamayı hadi diyelim anladık. Peki, kaçma ihtimali olabilir de ne demek oluyor. Komutan Masetti Arjantin dağlarında üç kişiyi kaçma ihtimalleri olduğu gerekçesiyle infaz ettiriyor. Bunlardan birinin adı Nardo. Nardo henüz 19 yaşlarında. Büyük hayallerle çıktığı dağda hayal kırıklığına uğruyor. Yoldaşın yoldaşı öldürebileceğine hiç ihtimal vermemiş ve katıldığı örgütte böyle bir şey olabileceğine de inanmayan biridir. Nardo bir çoğu gibi dağda yoldaşları tarafından infaz edilen bir olaya tanık olunca eli ayağı tutulur. Panik olur ve dört ayak üzerinde yürümeye başlar. Komutan Masetti hoşlanmaz bu durumundan. Nardo’nun da kaçıp devlete sığınacağından şüphelenmeye başlar. Yanına çağırır onunla konuşur, “Seni şimdi bıraksak, devlete mi sığınacaksın?”
Nardo, eli ayağı tutulmuş bir halde, “Bilemiyorum iyi değilim, ama yalan söyleyemem” der.
Birkaç gün sonra Nardo da infaz edilip dağın bilinmeyen bir çukuruna gömülür. Masetti’nin grubunda Nardo gibi üç kişi daha bu biçimde infaz edilir. Bu infazlardan sonra Che Guevara’nın Arjantin çıkarması gerilla grubu dağılıyor. Jandarma operasyonları sonucu bazıları öldürülür, bazıları yakalanır, bazılarından da bir daha haber alınamaz. Haber alınamayanlardan biri de Che Guevara’nın atadığı kendisinden devrim beklediği komutan Masetti’dir. Masetti sonraki zamanlarda da bulunamaz. Hayatta kalan yoldaşları onun akıbetinin üç şekilde açıklanabileceğine inanırlar. Bir görüşe göre Masetti her şeyin bittiğini anlamış ve intihar etmiştir. İkinci söylentiye göre dağlarda açlıktan ölmüştür. Bir başka görüşe göre ise Jandarma Masetti’yi bulmuş, üzerinde taşıdığı yaklaşık yirmi bin doları almış ve yaptıkları anlaşılmasın diye onu gizlice öldürüp dağın birine gömmüştür.
Arjantin deneyiminin biraz daha izini sürdüğümde inanılması zor bir gerçekle karşılaştım. Masetti’nin öldürdüğü üç gerillanın da Yahudi olduğu tespit ediliyor. Peki, Masetti kim? Azılı derecede Yahudi karşıtı Nazi sempatizanı bir ailenin çocuğu.
Che Guevara Arjantin grubunun başarısız olmasına çok üzülür. Kendisinden bir daha haber alınamayan komutan Masetti’nin akıbetini merak eder. Soranlara, “O gerçek bir direniş kahramanıydı” cevabını verir.
Che Guevara için “Kahraman” olan Masetti, dağda öldürdüğü “Kurban” yakınları için bir katildi. Bizde de “Mağdur” kılığında ne çok katil var. Siz siz olun kahramanlık hikâyesi olan her hikâyeye inanmayın ve illegal örgütlerden uzak durun!
Kaynak: Jon Lee Anderson, Devrimci Bir Hayat: Ernesto Che Guevara, çev. Yavuz Alagon İthaki Yayınları, 2017 (3. basım)
